Mooier lijken de auteurs van de bundel het zich niet te kunnen wensen. Uitgerekend in de periode waarin zij de laatste hand aan hun studie legden, treedt een nieuw kabinet aan dat in zijn regeerakkoord het door de toenemende individualisering steeds vaker bekritiseerde gezin weer rehabiliteert.Het is, zo grapte redacteur en coauteur drs. W. H. Dekker gisteren, alsof de coalitiepartijen zich lieten leiden door de rede waarmee prof. dr. R. Kuiper op 31 oktober 2003 op de hogeschool zijn lectoraat aanvaardde. Sprak Kuiper niet: „Als primaire leefverbanden niet functioneren als de sociale dragers van de samenleving, gaat het de samenleving ontbreken aan binding en ontstaan diepe gevoelens van onwelzijn.” Leg dat eens naast de glasheldere analyse uit het regeerakkoord: „Door gebrek aan vertrouwde verbanden hebben mensen minder houvast.”

Moraal
Iets ingewikkelder wordt het bij de vraag wat er terecht is gekomen van de gezinshervorming die Kuiper bepleitte. Hij sprak over „een systematische interventie die bestaat uit rehabilitatie van het gezin.” Dat komt in de buurt van de zinsnede „Het gezin is van grote waarde”, die de coalitiepartijen in hun akkoord opnamen. Toch is het volgens Dekker nog te vroeg om te spreken van het eind van de individuele moraal.

Hij wees op de passage in het regeerakkoord die stelt dat mensen die niet zelfstandig kunnen meekomen of zich niet goed thuis voelen in alle veranderingen toerusting van de overheid nodig hebben. „Geldt hetzelfde niet voor die sterke mensen van wie het regeerakkoord zegt dat de dynamiek in sociale relaties hen grote kansen biedt?” vroeg Dekker zich af.

GroenLinks en de VVD honoreren het verlangen naar burgerlijkheid, dat tot uitdrukking komt in de verkiezingswinst van CDA, SP en ChristenUnie, niet, constateerde de docent sociologie. „Hier dreigt het gevaar van een nieuwe antithese. Laat minister Rouvoet zich vooral omringen met mensen uit het andere kamp. En laten we coalities sluiten met nieuwe bondgenoten. Ajax stimuleert de jonge spelers uit het eerste elftal om vroeg te trouwen en snel kinderen te krijgen. Dat vergroot hun discipline in het veld. Met zo’n coalitiepartner kunnen we iets.”

Pedagoge J. Wubs noemde het opvallend dat de vooraanstaande psychologen en opvoedingsdeskundigen René Diekstra en Micha de Winter weer hun best doen om opvoedingsidealen als tolerantie, participatie en solidariteit aan de man te brengen. „Daarmee zijn deze waarden weer een beetje terug van weggeweest.”

Onmacht ouders
Directeur Z. B. Nitrauw van hulpverleningsinstantie SGJ vroeg aandacht voor de pedagogische onmacht van ouders van bevindelijk gereformeerde gezinnen. De SGJ krijgt jaarlijks zo’n honderd keer te maken met kinderen die onder toezicht worden gesteld van een voogd. Zo’n 60 procent van de gezinnen waarin dit speelt, behoort tot de (Oud) Gereformeerde Gemeenten (in Nederland). Dat aantal is ruim twee keer zo hoog dan op basis van het cliëntenbestand van de SGJ mag worden verwacht.

Nitrauw: „Het speelt zeker een rol dat ouders in deze gezinnen te laat aan de bel trekken. Via de kinderrechter komen de kinderen daardoor in een keer in het hoogste niveau van de jeugdhulpverlening terecht. Toch zie ik ook een relatie met het feit dat de verhoudingen binnen deze gezinnen veelal nog gebaseerd zijn op de klassieke bevelshuishouding. Zware problemen komen in de linkerflank minder voor, omdat ouders zich daar over het algemeen wat soepeler onderhandelingsvormen hebben eigen gemaakt.”

Nitrauw vraagt zich of af of het kabinet hulpverleners de mogelijkheid gaat geven indien nodig preventief in te grijpen bij probleemgezinnen. „Ik ben er erg voor. Tegelijkertijd moeten we ons realiseren dat het virus van hedonisme en secularisatie ook in onze gezinnen en scholen al behoorlijk ver is doorgedrongen. We kunnen coalities aangaan met Ajax, maar als we niet oppassen, is ons onvermogen om de Bijbelse notie van plichtsbetrachting en verantwoordelijkheid vorm te geven straks ons grootste probleem.”