Het kan voorkomen dat een patiënt naar huis gaat met de verbandgaasjes nog in zijn buik, of met hechtnaalden die niet zijn verwijderd. Dat beeld komt naar voren uit onderzoek van medewerkers van het Eindhovense Catharina ziekenhuis en het academisch ziekenhuis Maastricht.Paul Meijsen en Els Meers ondervroegen de helft van de Nederlandse ziekenhuizen over het tellen van instrumenten, gaas, wegwerpmaterialen en hechtnaalden tijdens operaties. Hun bevindingen staan vandaag in een artikel in Medisch Contact.

De twee onderzoekers spreken van nalatigheid en onzorgvuldig handelen. Volgens de onderzoekers levert dit grote risico’s op voor de gezondheid van patiënten. Ongeveer een op de drie ziekenhuizen heeft protocollen voor het tellen van instrumenten, maar die worden lang niet altijd nageleefd. Volgens de onderzoekers blijkt dat bij die ziekenhuizen vaak wel de kleine instrumenten worden geteld, maar de grote klemmen niet.

Uit rapporten van verzekeraars valt ook op te maken dat claims voor achtergebleven materialen allang geen zeldzaamheid meer zijn. Meijsen en Meers: „Toch betreffen deze claims slechts het topje van de ijsberg. Iedere operatieassistent of arts kent wel voorbeelden van incidenten of bijna incidenten, die niet noodzakelijk leiden tot claims of publicaties maar waarvan het leed niet minder is. Verbetering van protocollen, werkwijzen en discipline is noodzakelijk.”

Bestuurslid Maatjens van de landelijke vereniging van operatieassistenten is blij met alle aandacht voor de risico’s van het achterblijven van materialen. „De veiligheid van de patiënt moet bovenaan staan. Daarom is het goed dat alle ziekenhuizen een waterdicht systeem hebben om het achterblijven van materialen te voorkomen. Wij staan vijf dagen per week aan tafel. Van belang is dat ziekenhuizen beseffen dat niet alleen het halen van de productie belangrijk is, maar dat ook de operatieassistent tijd moet kunnen claimen om vast te stellen of er geen materialen zijn achtergebleven. Dat kan dus ook tot gevolg hebben dat een patiënt langer onder narcose moet blijven.”

Handhaving van protocollen is belangrijk, benadrukt Maatjens. „Een operatieassistent moet dat kunnen afdwingen van de chirurg. Dat is zeker voor jonge mensen met weinig ervaring nog erg moeilijk. Bijscholing en verandering van cultuur en mentaliteit aan de operatietafel zijn noodzakelijk. Ziekenhuizen moeten daarin willen investeren, alle bezuinigingen ten spijt.”

De ziekenhuizen liggen de laatste tijd vaker onder vuur. Zo eiste de Inspectie voor de Gezondheidszorg vorige maand nog dat ziekenhuizen operaties volgens een vast protocol gaan voorbereiden, omdat ze hun zaken voorafgaand aan de operatie vaak niet op orde hebben. Ook is er kritiek op het veiligheidsbeleid van ziekenhuizen. In september vorig jaar overleed nog een patiënt na een brand op de operatiekamer van het Twenteborg Ziekenhuis in Almelo.

Voorzitter Monteban van de Nederlandse Vereniging Leidinggevenden Operatieafdeling luidde woensdag nog de noodklok over het feit dat in operatiekamers steeds vaker verkopers van bedrijven voor medische apparatuur en instrumenten rondlopen. Zij kunnen zonder het zelf te beseffen steriele materialen en instrumenten besmetten, waardoor patiënten ernstige wondinfecties oplopen.