Deze ontwikkeling schaadt in meerderlei opzicht het functioneren van de democratie. In de eerste plaats omdat het gevaar bestaat dat het parlement op deze wijze te weinig tijd overhoudt voor de zorgvuldige behandeling van wetsvoorstellen. Het mag dan belangrijk zijn dat een volksvertegenwoordiging flexibel in kan spelen op ontwikkelingen in de maatschappij, dat recht mag niet ten koste gaan van het normale wetgevingsproces.Maar zelfs al zou er voor wetgeving genoeg tijd resteren, dan nog dient de Kamer de vraag onder ogen te zien of hij zich de laatste jaren niet te veel laat leiden door de waan van de dag. Het wordt wel eens spottend gezegd: elke snipper krantenpapier leidt tegenwoordig tot Kamervragen of tot een spoeddebat.

De reden daarvoor is lang niet altijd dat de zaak waarover het gaat van zo’n enorm gewicht is. Een zeker zo belangrijke factor is dat Kamerleden en fracties zich graag in de kijker willen spelen. Ik reageer, dus ik ben.

Dat deze overhaaste wijze van werken de kwaliteit van debatten niet ten goede komt, staat buiten kijf. Niet zelden is er in feite onvoldoende informatie beschikbaar om Kamer en bewindspersoon zinvol met elkaar van gedachten te laten wisselen. Daardoor houden politici elkaar in onze van hypes vergeven tijd niet zelden op weinig productieve wijze bezig.

Het zal niet gemakkelijk zijn dit verschijnsel te keren. Juist omdat overhaasting geen specifiek kenmerk is van de politiek maar aan het begin van de 21e eeuw onze hele maatschappij heeft doortrokken, is het voor niemand makkelijk zich eraan te ontworstelen.

Wat de Kamer in elk geval kan doen, is de regel afschaffen dat een spoeddebat al doorgang vindt zodra dertig Kamerleden dit willen. Deze regel is ingevoerd onder de vorige Kamervoorzitter, Weisglas. Hij ervoer het als een belemmering dat er altijd een Kamermeerderheid nodig was om het houden van een spoeddebat toe te staan. Op die wijze kon de coalitie in feite elk debat dat haar onwelgevallig was tegenhouden. Dat is inderdaad een nadeel van de oude regeling.

Toch is er valt er veel voor te zeggen naar het vorige systeem terug te keren. Niet omdat dat zo ideaal was, wel omdat het huidige nog slechter is.

Een tussenvorm, zoals nu aan het Binnenhof circuleert, namelijk om de regel van dertig Kamerleden te handhaven maar er aan toe te voegen dat zij inhoudelijk moeten motiveren waarom een bepaald thema met spoed op de agenda moet, brengt slechts van de regen in de drup. Dat leidt tot eindeloze proceduredebatjes, omdat de vraag of iets spoedeisend is altijd ook enigszins afhangt van iemands subjectieve beoordeling.

De geldingsdrang van veel Kamerleden laat zich helaas alleen beteugelen door een keiharde, feitelijke afspraak: een spoeddebat houden we slechts als minimaal 76 volksvertegenwoordigers dat willen.