Om uit de impasse te komen die is ontstaan rond de Europese grondwet, wil Duitsland als voorzitter van de EU voor de zomer een nieuw voorstel formuleren waarin alle lidstaten zich kunnen vinden. Er is echter volgens ons in de zich voortslepende discussie rond de Europese grondwet te weinig aandacht geweest voor de preambule van deze grondwet.De geschiedenis van Europa behelst mede de ontwikkeling van de staat en diens relatie tot de kerk. In de loop van de tijd is het principe van de scheiding van kerk en staat stevig verankerd in de staten van Europa, en daardoor in de EU zelf. Echter, wanneer diezelfde staten in EU-verband niet langer duidelijk uitspreken dat het christendom aan de basis staat van onze cultuur (overigens samen met het jodendom en het humanisme), dan is er toch iets aan de hand op dit continent. Want scheiding van christelijke inspiratie en staat is toch echt een stap te ver.

Bij het opstellen van de preambule is destijds een politiek compromis gesloten om in algemene bewoordingen aan ons christelijk geloof te refereren, zodat een laïcistisch land als Frankrijk binnenboord kon worden gehouden. De preambule begint daarom dan ook met de tekst: „Geïnspireerd door de culturele, religieuze en humanistische tradities van Europa.” Dat is echt veel te mager gezien het belang van de christelijk religieuze wortels van Europa. Het laat zich raden hoe de door het christendom geïnspireerde Robert Schuman, een van de ”founding fathers” van de EU, dit product van zijn politieke erfgenamen beoordeeld zou hebben…

Vaagheden
Indien de Europese leiders een explicietere verwijzing naar het christelijk geloof in de preambule opnemen, zal de publieke steun voor de grondwet ongetwijfeld toenemen. Na vorig jaar augustus een bezoek aan paus Benedictus XVI gebracht te hebben, zei de Duitse bondskanselier Angela Merkel terecht dat Europa een grondwettelijk verdrag nodig heeft „dat verbonden zou moeten zijn met het christendom en met God, omdat het christendom Europa op beslissende wijze heeft vormgegeven.”

We begrijpen heel goed dat er in Europa compromissen gesloten moeten worden om er samen uit te komen, maar dat het zo ver is gekomen dat de Europese leiders ten aanzien van ons eigen christelijk geloof in vaagheden belanden, is veelzeggend als het gaat om de staat van Europa. Een Europa dat in de ogen van veel Europeanen verworden is tot een anonieme bureaucratie met een behoorlijk democratisch gat. Een Europa waar zich helaas nog maar weinig Europeanen mee kunnen identificeren.

Fundament
Alle christelijke denominaties kunnen, samen met de desbetreffende kerkelijke leiders, de eigen verantwoordelijkheid nemen door een aantal Europese leiders en politieke partijen er op te wijzen dat het christendom een belangrijk fundament van dit continent is. Opdat onze Nederlandse burgers zich weer meer in Europa kunnen herkennen; maar ook die Europeanen die in landen wonen waar het atheïsme nog geen hoogtij viert zoals het dat in Nederland doet.

Daarnaast is het belangrijk dat onze Europese politieke leiders uitspreken dat de joods-christelijk-humanistische cultuur onze leidende cultuur is, en dient te blijven. En dat ze daarnaar handelen. We zullen de EU weer een duidelijke christelijke uitstraling moeten geven, en dat kan prima zonder aan de scheiding van kerk en staat te komen. Dit kan door juist een christelijke inspiratie door te laten klinken in het politiek handelen en in de politieke besluitvorming.

Zo dient er bijvoorbeeld meer dan nu het geval is, opgekomen te worden voor christelijke minderheden in landen waar deze als tweederangsburgers worden behandeld en geen volledige vrijheid van godsdienst hebben. De inzet van een organisatie als Kerk in Nood kan als voorbeeld dienen voor de Europese politiek.

Keerpunt
Mogelijk dat historici de discussie rond de preambule in de loop van de tijd als een keerpunt in ons cultuur en religieus relativisme zullen beschouwen. En als een vertrekpunt om te komen tot een opnieuw door Christus geïnspireerd Europa. Een sterk en zelfbewust Europa met politici die christelijk bevlogen zullen werken aan Europa en de wereld.

We hopen dat de eerdergenoemde woorden van bondskanselier Merkel weerklank vinden bij de andere Europese leiders. En zeker in Nederland, met het kabinet-Balkenende IV, waarvan de meerderheid van de bewindslieden zich bij haar politiek handelen door het Evangelie laat inspireren. De Europese grondwet verdient een betere preambule!

De auteurs zijn beiden lid van en actief binnen het CDA.