De regeling zal vooral gevolgen hebben voor starters, stelt Nico Stolwijk van de Vereniging Eigen Huis (VEH). „Het zijn mensen met weinig middelen en een relatief laag inkomen. Ze lenen vaak boven hun macht om een woning te bekostigen. Daarmee nemen ze een te groot voorschot op toekomstige inkomensgroei, waardoor ze in problemen kunnen komen.”Stolwijk juicht de gedragscode voor hypothecaire financiers toe. „Hij beschermt een kwetsbare groep tegen zichzelf. Vuistregel is dat klanten niet meer dan 4,5 keer het bruto-inkomen mogen lenen. In het recente verleden werden hypotheken tot zes keer het inkomen verstrekt. Soms was deze geldverstrekking op het inkomen van beide partners gebaseerd. Wanneer er dan kinderen komen en een van beiden minder wil gaan werken, kunnen er geldzorgen ontstaan.”

De term tophypotheek kent geen officiële definitie. De VEH spreekt al van een tophypotheek wanneer meer dan 75 procent van de executiewaarde van een woning wordt geleend. Anderen leggen die grens bij 90, dan wel bij meer dan 100 procent. Zo zijn er hypotheken verstrekt tot 125 procent van de executiewaarde. Banken vragen bij een tophypotheek een topopslag. Deze hogere rente kan oplopen tot 0,5 procent.

Volgens de VEH-manager hebben banken zichzelf opgelegd om bij 90 procent van de verstrekte leningen de afgesproken norm niet te overschrijden. In 10 procent van de gevallen mag van de regels worden afgeweken, mits dit verantwoord is. „Wij juichen die ontsnappingsmogelijkheid toe. Bijvoorbeeld wanneer het iemand met een afgeronde universitaire opleiding betreft die goede kansen op de arbeidsmarkt heeft. De banken leggen vast waarom een grensoverschrijding verantwoord is en laten de cliënt tekenen. Overigens mag de uitzondering geen regel worden.”

Uit onderzoek van de VEH blijkt dat de komende drie jaar ruim 500.000 mensen hun eerste woning willen kopen. „Een deel van hen zal als gevolg van de gedragscode buiten de boot vallen”, zegt Stolwijk. „De code zal geen effect hebben op de huizenprijzen aan de onderkant van de markt, verwacht ik.”

Bas Millenaar, directielid van adviesorganisatie de Hypotheker, is minder positief over de nieuwe regels. „Het is goed mensen tegen te hoge hypotheken te beschermen. Maar het probleem vind ik dat vooral starters zwaar gedupeerd zijn door de genomen maatregelen. Ze verdienen nog weinig. Een geldlening van 4,5 keer het inkomen is voor velen onvoldoende om een huis van twee ton te bemachtigen. Ik pleit er daarom voor de komende tijd meer betaalbare woningen te bouwen. Starters zullen dan makkelijker aan een woning kunnen komen.”