De yen is de afgelopen dagen bezig aan een opmars die de munt lang niet heeft meegemaakt. De munt stond lange tijd op een laag niveau, wat samenhangt met de lage rente in Japan. Die lage rente heeft weer te maken met de toestand waarin de economie van het land, de op een na grootste ter wereld, verkeert.Eerst wat cijfers: de rente in Japan bedraagt nu ongeveer een kwart procent. Dat is peanuts in vergelijking met bijvoorbeeld de Verenigde Staten, waar de korte rente nu op 5,25 procent staat. De rente in de eurozone kruipt ook langzaam die kant op. Het afgelopen jaar werd het belangrijkste tarief meerdere malen verhoogd. Het staat nu op 3,5 procent.

Dat verschil is interessant voor beleggers. Het recept waarvan zij gebruikmaken, is eenvoudig: leen een geldbedrag in yens en zet het om in een andere valuta waarvoor een hoger rentetarief geldt. Het verschil kan de belegger in zijn zak steken. „Daar kun je aardig van leven”, aldus Gert-Jan Geels van vermogensbeheerder Eureffect.

Ook op andere manieren hebben beleggers geprofiteerd van de lage yen. Door het geld niet te investeren in andere valuta, maar door het te gebruiken om aandelen of obligaties of bijvoorbeeld edelmetalen te kopen. Als daar nog meer mee te verdienen valt, is de keuze snel gemaakt.

Het probleem dat zich nu voordoet, is tweeledig. Ten eerste is de koers van de yen omhoog gegaan. Maandag bereikte de munt ten opzichte van de Amerikaanse dollar het hoogste peil in drie maanden. Het Britse pond verloor 2 procent ten opzichte van de yen en ook de euro ging omlaag.

Het is voor degenen die yens hebben geleend zaak om het geld snel af te lossen om een verdere stijging van de munt voor te zijn. Dezelfde beleggers voelen de pijn echter ook op een andere manier. Want de waarde van hun investeringen is de afgelopen tijd omlaaggegaan.

In feite is er sprake van een soort hefboomeffect. Een voorbeeld laat zien wat er concreet kan gebeuren bij de leenconstructie. Stel, een belegger heeft 1 miljoen yen en gebruikt dat als onderpand voor een lening van 4 miljoen yen. Het totale bedrag wordt elders belegd. Op het moment dat de yen 4 procent in waarde stijgt, verliest hij 4 procent van dat bedrag. Als zijn aandelenkapitaal op het zelfde moment 5 procent daalt, verliest hij opnieuw. Bij elkaar gaat het dan om bijna de helft van de oorspronkelijke 1 miljoen waarmee hij begon.

Volgens Geels van Eureffect is de volgorde van de gebeurtenissen van de afgelopen dagen niet eenvoudig te achterhalen. Ging eerst de yen omhoog of gingen de beurskoersen omlaag? Aannemelijk is dat er sprake was van een soort domino-effect, waarbij grote beleggers vonden dat het mooi was geweest en bij zeg maar een koers van 120 yen per dollar besloten hun posities af te bouwen. Maandag was 1 dollar ruim 115 yen waard.

Op de achtergrond speelt ook mee dat de Japanse economie inmiddels in de lift zit. Vorig jaar rond deze tijd stond de rente in het land nog op ongeveer 0 procent, een niveau dat zes jaar heeft standgehouden. Pas in juli durfde de centrale bank het aan om de rente te verhogen. Veel haast met nieuwe stappen in die richting heeft de bank niet, maar onder beleggers bestaat wel de nodige angst dat de munt zal aantrekken. Dat belooft dus nog wat de komende dagen.