Het is een aangrijpend moment wanneer de Heere Jezus bij het badwater Bethesda een man ontmoet die daar al 38 jaar ziek ligt en die zegt geen mens te hebben om hem in het water te brengen. Een zieke, volstrekt verlaten en eenzaam te midden van vele andere patiënten die wel geregeld zorg en aandacht krijgen; een mens die al bijna veertig jaar moet zeggen: „Ik heb niemand.” Wat een tragiek.In de moderne samenleving lijkt het onwaarschijnlijk dat mensen op een dergelijke manier aan hun lot worden overgelaten. Er bestaat immers een adequaat sociaal vangnet dat de meest schrijnende gevallen hulp en steun biedt. Mensen die niet meer in staat zijn voor zichzelf te zorgen, kunnen een beroep doen op ambulante hulpverleners of zonodig geplaatst worden in een verzorgingstehuis. Het is allemaal perfect geregeld. Maar achter de voordeur van deze hulpbehoevenden blijkt er vaak toch veel eenzaamheid te bestaan.

Eenzaamheid is een kwaal die echter niet alleen ouderen treft. Ook jongere generaties gaan daaronder gebukt. Zelfs mensen die door hun werk dagelijks verkeren met collega’s en relaties, kunnen kwijnen vanwege het gemis van vriendschappen en contacten.

Netwerksamenleving
De moderne samenleving heet wel een netwerksamenleving. Meer dan ooit is het van belang te beschikken over veel relaties. Wil je slagen in de maatschappij dan is het nodig te beschikken over een uitgebreid netwerk. Er zijn mensen die dat uitstekend weten op te bouwen. Iedere gelegenheid benutten ze om nieuwe contacten op te doen; ze grossieren in visitekaartjes en dat legt hen geen windeieren.

Het onderhouden van dat netwerk vergt ook veel tijd. Vluchtige contacten moeten worden omgesmeed tot hechtere. En dat alles in het belang van bedrijf en carrière. De moderne communicatiemogelijkheden bieden daarbij het nodige gereedschap, waarbij vooral gedacht moet worden aan internet. Je hoeft geen afspraak met een relatie te maken om die iets interessant te laten weten. Een e-mailtje versturen is zo gebeurd. Kost niks en het werkt ook minstens zo goed als een telefoontje dat de ontvanger altijd nog moet opnemen met het risico dat het belletje hem ongelegen komt. Er zijn mensen -vooral jongeren, maar ook zakenlui- die uren achter het scherm zitten om hun netwerk te onderhouden. Fantastisch toch? De voordelen zijn evident: je hoeft er de deur niet voor uit en je kunt eraan werken op het moment dat jij het wilt.

Ondanks dat alles zijn er duizenden mensen die eenzaam zijn. Sterker, uit een wetenschappelijk onderzoek van de universiteit van Toronto (Canada) blijkt dat in de moderne netwerksamenleving de wezenlijke contacten tussen mensen drastisch afnemen. In 1985 had de Amerikaan gemiddeld nog drie echte vrienden; twintig jaar later is dat gemiddelde gedaald tot nauwelijks twee. Meer dan 40 procent van de Europeanen zegt zich geregeld langere tijd eenzaam te voelen omdat ze geen of te weinig echte vrienden hebben, zo heeft onderzoek van de universiteit van Parijs onlangs uitgewezen.

Bedreigend
Er zijn dus veel mensen die het ontbreekt aan echte vrienden, terwijl ze vaak wel veel contacten, kennissen en relaties hebben. Barry Wellman, leider van het onderzoek van de universiteit van Toronto, noemt het sociaal isolement een epidemie die minstens zo bedreigend is voor de mensheid als ernstige kwalen zoals kanker en hartziekten. „Eenzaamheid ontneemt mensen de lust tot leven en daardoor dreigt het een van de belangrijkste doodsoorzaken te worden.”

Voor een zakenman of een jonge academicus die carrière wil maken kan het van belang zijn een goed netwerk te hebben en dat met zorg te onderhouden. Maar te weinig wordt gerealiseerd dat wanneer het er echt op aan komt in het leven, netwerken vaak snel wegvallen. Mensen die kampen met ziekten en zorgen hebben veelal meer aan enkele echte vrienden dan aan mappen vol visitekaartjes.

Ja, zelfs als de problemen nog beheersbaar zijn, is een goede vriend veel meer waard dan tientallen relaties. Ieder mens heeft behoefte aan een vertrouweling, aan iemand bij wie je de diepste vragen van het hart kunt neerleggen. De Engelsen spreken dan over een soulmate, een zielevriend, wat ook wel wordt vertaald met boezemvriend.

Opvallend is dat in het moderne Nederlands dat begrip nauwelijks meer wordt gebruikt. Dat is een geweldig gemis, een vacuüm waarvoor internet geen oplossing biedt. Een boezemvriend vertel je alles, hij leest je gedachten en voelt aan wat je bezighoudt, want hij kent je door en door. Daarvoor moet je elkaar ontmoeten, zien en spreken. Er zou in onze samenleving al veel gewonnen zijn als iedereen werkelijk zou investeren in een of twee echte vriendschappen.

De auteur is hoofdredacteur van het RD.

Reageren? goedbekeken@refdag.nl.