„De kikkererwten week je de avond voor je ze gaat koken in water. Ze behouden geheel hun vorm. Ik eet ze zelf ook vaak. Ze zijn heerlijk.” Dit is niet zomaar een verkooppraatje in een kruidenierswinkel, maar het zijn de woorden van de enthousiaste Antonella Caldarelli, een vrijwilligster van de eerste antimaffiawinkel van Italië.In de winkel in Rome, die voluit ”De smaken van de legaliteit” (I sapori della legalità) heet, worden voedselproducten verkocht die afkomstig zijn van landerijen die geconfisqueerd zijn van de maffia. De winkel werd eind vorig jaar geopend nadat de gouverneur van de provincie Rome een locatie beschikbaar had gesteld. De winkel ligt zeer centraal in de Italiaanse hoofdstad, tegenover de zuil van Trajanus, onderdeel van de keizerlijke fora.

De winkel is klein, nog geen 15 vierkante meter, en bevat welgeteld dertien, typisch Italiaanse producten, zoals olijfolie, wijn en pasta. „Het gaat heel goed met de verkoop”, vertelt de 61-jarige Caldarelli. En na een telefoontje met de leiding kan ze preciseren dat de antimaffiaproducten jaarlijks goed zijn voor een omzet van zo’n 1,5 miljoen euro.

Daarvoor is niet alleen deze winkel verantwoordelijk, want een deel van het assortiment wordt aan de man gebracht via biologische winkels. Ook de supermarktketen Coop verkoopt enkele artikelen. „Het meeste succes hebben we met de peperocino (rode pepers, red.) in glas uit Calabrië”, zegt Caldarelli.

Ook de witte wijn, van de autochtone druivensoort cataratto, doet het goed. De wijn is vernoemd naar de door de maffia vermoorde vakbondsleider Placido Rizzotto uit het beruchte Siciliaanse stadje Corleone.

Twee rode wijnen komen eind deze maand het assortiment versterken. De ene heet ”Centopassi” (Honderd passen, naar een filmtitel over het leven van een vermoordde antimaffia-activist). „Gemaakt van heerlijke Nero d’Avoladruiven”, geeft Caldarelli als gastronomisch commentaar.

De andere rode wijn heet ”Campo libero” (Vrije akker) en komt niet zoals de andere producten uit Sicilië, Calabrië of Apulië, gewesten waar de georganiseerde misdaad dominant is, maar uit een gebied even buiten Rome. „De wijngaarden waren in bezit van een camorrista” (Napolitaanse maffioso, red.)”, verklaart de verkoopster.

De producten worden verkocht met het logo van de stichting ”Libera” (Vrij), een organisatie die twaalf jaar geleden werd opgericht door de bekende priester Luigi Ciotti. Libera neemt de producten af van Zuid-Italiaanse coöperaties die de landbouwproducten telen.

Voor zo’n coöperatie van start kan gaan, moeten de landerijen eerst juridisch worden vrijgemaakt. Italië beschikt over een van de meest vergaande pluk-ze-wetgevingen ter wereld. Sinds de invoering van zo’n wet in 1996 zijn al 2200 landerijen afgenomen van maffiosi.

Na de juridische schoonmaak volgt de letterlijke schoonmaak van de gronden, die meer dan eens verontreinigd zijn. Maar daarna krijgen de producten wel het predicaat ”biologisch”.

De leden van de coöperaties zijn jongeren, vaak met een verstandelijke of lichamelijke handicap.

Met akkers, een coöperatie en veelal gemotiveerde jongeren is succes echter nog niet verzekerd. De coöperaties worden nogal eens tegengewerkt door de maffia. In de pers lees je er nauwelijks over, maar intimidatie komt geregeld voor. Vorig jaar nog werden in één nacht op een Liberawijngaard alle stammen afgezaagd. Een geval van pure intimidatie.

Ook moeten coöperaties waken tegen infiltratie. Een van de succesvolste tactieken van de maffia de laatste jaren is om zich als antimaffiastrijder voor te doen en intussen de organisatie te corrumperen. Liberia is dan ook zeer waakzaam, vertelt Caldarelli. In het verleden zijn de banden met een besmette coöperatie al eens verbroken.

De Liberaproducten hebben een uitstekende naam, ze worden goed verkocht en ze schijnen ook een goede marge te hebben.

Antonella Caldarelli staat aan de toegangsdeur van ”De smaken van de legaliteit”. Ze prijst de kwaliteit aan. „U moet de gezeefde tomaten proberen. Het is puur sap.”