Het Bezinningscentrum van de Protestantse Kerk in Nederland belegde gistermiddag een bijeenkomst in de Johanneskerk te Amersfoort om te debatteren over de vijf zuilen van Robbers. De theoloog vreest dat protestanten in toenemende mate de vormen en rituelen in het dagelijks leven kwijtraken. Terugdraaien is volgens hem onmogelijk. „Je kunt niet zeggen dat mensen dagelijks hardop moeten gaan bidden voor het eten of hardop uit de Bijbel moeten lezen.”Met de vijf zuilen pleit Robbers voor een dagelijkse lofspreuk aan het begin van de dag, een wekelijks avondgebed met het gezin, het jaarlijks vieren van de christelijke feestdagen in huis, een jaarlijkse retraite van ten minste drie dagen en eenmaal in het leven een jaar van bijzondere dienstbaarheid.

Doel van de zuilen is het „gemeenschappelijk vormgeven van wat je als protestanten inhoudelijk gemeenschappelijk hebt.” Daarbij gaat het niet over het gemeenteleven, aldus Robbers, maar over het persoonlijk leven en het uiten van spiritualiteit door rituelen. Kerkdiensten horen niet bij de vijf zuilen, vindt hij. „Vieringen horen niet in de eerste plaats bij het individu, maar zijn een taak van de kerk zelf.”

Meditatie
Ds. H. Jansen, predikant van de protestantse gemeente (i. w.) in Drachten, vroeg zich af waarom Robbers zich op de islam oriënteert, terwijl de protestantse kerken een eigen traditie hebben. Hij kwam met vijf alternatieve zuilen: dagelijks tien minuten stilte voor God met bijvoorbeeld gebed en meditatie over een dagtekst, wekelijkse kerkgang, twee dagdelen per maand vrijwilligerswerk, een periode van bezinning of pelgrimage en een langere periode van vrijwilligerswerk voor de kerk.

Ds. F. Dijk uit Assen, lid van de Vereniging van Vrijzinnig Protestanten, vroeg zich af waarom de protestantse spiritualiteit opgepoetst moet worden. „Iemand die spiritualiteit in de kerk mist, kan die ook buiten de kerk vinden.” Ook zij vindt dat de kerkgang erbij hoort. „Anders haal je de dragende zuil weg.” Volgens ds. Dijk lijdt de kerk aan taalarmoede en is een revisie van oude formuleringen harder nodig dan het oprichten van vijf zuilen.

Positiever over de vijf protestantse zuilen is dr. H. Kuindersma, wetenschappelijk medewerker gemeentepedagogiek aan de Protestantse Theologische Universiteit. Toch kunnen volgens hem kerken iets dergelijks niet opleggen, omdat „ieder mens zijn eigen levensverhaal construeert. De mensen moeten zelf ontwerpers worden van hun eigen geloofsleven.”

Vrijblijvendheid
Ds. J. Stelwagen, visitator en adviseur van het moderamen van de Protestantse Kerk, ziet het gevaar van de onzichtbaarheid van het geloof. „Onzichtbaarheid leidt gemakkelijk tot vrijblijvendheid, waardoor mensen een prooi van de secularisatie worden.” In zijn optiek zou de kerk de strijd tegen de vrijblijvendheid moeten aangaan. „Laat iedereen eigen vormen bedenken.”

Drs. P. J. Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond, vindt dat Robbers met zijn vijf zuilen te veel focust op bepaalde momenten. „De liturgie heeft plaats op straat, gevoed door de wekelijkse samenkomsten.”

Vergunst vroeg aandacht voor het meditatieve leven, waarvoor de kerk instrumenten moet aanreiken. Hij voerde in het bijzonder een pleidooi voor het herstel van de huisgodsdienst.

Vijf zuilen
Theoloog Bart Robbers pleit -in navolging van moslims- voor vijf protestantse ’zuilen’. Doel is volgens hem het „vormgeven van wat je als protestanten inhoudelijk gemeenschappelijk hebt.”

• Een dagelijkse lofspreuk aan de Eeuwige aan het begin van de dag.

• Een wekelijks avondgebed met het gezin, bijvoorbeeld op vrijdagavond.

• Het jaarlijks vieren van de christelijke feestdagen in huis.

• Een jaarlijkse retraite van ten minste drie dagen in een spirituele omgeving.

• Eenmaal in het leven een jaar van bijzondere dienstbaarheid.