De uitruil betekent dat personen die door de rechter in een ander EU–land worden veroordeeld tot celstraf, die straf voortaan in hun eigen land uitzitten.Door dit besluit zou bijvoorbeeld een Nederlandse drugshandelaar die in Spanje celstraf opgelegd heeft gekregen, in een Nederlandse gevangenis terechtkomen.

Bedoeling is dat de veroordeelden zo makkelijker contact houden met hun familie en vrienden. Een terugkeer in een niet–crimineel leven moet dan beter mogelijk zijn.

Omdat er momenteel veel Nederlanders in ander EU–landen gevangen zitten, komt er op aandringen van Nederland een uitzonderingsmogelijkheid voor de EU–landen. Landen mogen bij inwerkingtreding eventueel alleen nieuwe veroordeelden in hun gevangenissen toelaten. Nederland maakt daar vrijwel zeker gebruik van. Het ministerie krijgt zo de tijd om meer cellen bij te bouwen.

Momenteel zitten 1500 Nederlanders in cellen in andere EU–landen. Daarentegen zijn er in Nederland slechts driehonderd gedetineerden uit andere EU–landen achter slot en grendel.

De regeling gaat naar verwachting in 2010 of 2011 in. Polen kampt met zo’n groot tekort aan cellen, dat het apart vijf jaar uitstel heeft gekregen. „We zijn niet zo blij met het uitstel voor Polen. Maar we weten dat ze een serieus probleem hebben", zei minister Ernst Hirsch Ballin (Justitie).

Het eigen land mag gevangenen weigeren bij straffen korter dan zes maanden.