Elke dag komen er nog honderden Irakezen de grens met Syrië over. Andere Arabische landen hadden al eerder hun grenzen gesloten en daarom bood dit land de laatste hoop. Op dit moment staat de teller in Syrië op ongeveer 800.000 tot 1 miljoen Iraakse vluchtelingen.Hele wijken in de hoofdstad Damascus zijn inmiddels omgetoverd tot Iraakse bolwerken, met soennitische, sjiitische en christelijke buurten. Irak kreeg de kans om in Syrië opnieuw te beginnen. En daar lijkt nu een eind aan te komen.

Syrië heeft vorige week het onbeperkte visum voor Irakezen ingekort tot twee weken en daarna moeten de vluchtelingen terug.

De christelijke Irakees Ehah (21) die een maand geleden is gevlucht, bevestigt de berichten en is geschrokken. „Ik weet niet wat ik moet doen. Naar Europa? Ja, graag, maar dat is te duur.”

Ehah is in Bagdad geraakt door een scherpschutter en hij weet nog steeds niet uit welk kamp de kogel kwam. „De kogel zit nog in mijn lijf, en zolang ik niet weet wie het op mij gemunt heeft, durf ik niet terug.”

Eerder kon een vluchteling na drie maanden het visum gewoon verlengen en na zes maanden moest hij een dag of twee de Iraakse grens over, om daarna opnieuw dezelfde procedure in te gaan.

Maar dat kan niet meer. Nu moet hij na twee weken vertrekken naar zijn thuisland en na een maand mag hij het weer proberen. „Maar dat is veel te duur voor mij”, zegt Ehah. „Een reis naar Irak is onbetaalbaar, en bovendien is het niet veilig in Bagdad.”

De vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR) in Damascus bevestigt de geruchten en wil duidelijkheid van de Syrische regering. „De Syrische overheid zegt tegen ons dat er geen beleidsverandering is, maar wij horen ook signalen dat het visum nu nog maar vijftien dagen geldig is”, zegt Dietrun Gunther van de UNHCR.

Syrië zegt al langere tijd problemen te hebben met de exodus aan vluchtelingen. Die veroorzaakt economische en sociale moeilijkheden. De huren van de woningen zijn verdubbeld, het brood is duurder geworden, het drinkwater raakt op, en ook de elektriciteit valt af en toe uit. En dat nemen de Syriërs de Irakezen niet altijd in dank af.

Maar om daarom de grens te sluiten, leek niet aan de orde. Syrië wilde als gastvrij te boek staan, en zei de problemen prima aan te kunnen.

Daarnaast hadden de VN begin januari een beroep gedaan op hun leden om extra geld te geven, zodat Syrië uit de kosten zou raken. Toen minister Bot de twee ontvoerde kinderen Ammar en Sara in december terughaalde, maakte hij ook 500.000 euro over voor het vluchtelingenprobleem.

Volgens Joshua Landis, een Amerikaanse hoogleraar en eigenaar van de prominente weblog www.syriacomment.com, is er mogelijk ook een verklaring te vinden in het verwijt van de Amerikanen dat Syrië islamitische strijders stilletjes de grens over laat gaan naar Irak. De Verenigde Staten roepen al jaren dat Syrië hiermee moet ophouden, maar Syrië reageerde nauwelijks.

Met deze strengere visacontrole zou Syrië dit tegen kunnen gaan, en is dat misschien een reden. „Maar dat is een perverse respons om dit zo op te lossen onder druk van de Amerikanen.”

De UNHCR heeft geen idee waarom Syrië dit heeft besloten en hoopt nog deze week met de autoriteiten om de tafel te gaan. Ook de hoge vertegenwoordiger van de UNHCR, Antonio Gutheres, zal donderdag en vrijdag -wanneer hij een bezoek brengt aan Syrië- „zijn zorgen uiten naar de Syrische regering”, zegt Gunther.