Met dat ds. L. J. (Wies) Houweling zich vorige week als afgevaardigde van de PKN terugtrok uit het centraal comité van de Wereldraad van Kerken, ontbrandde in kerkelijk Nederland een discussie over de oecumene. Volgens ds. Houweling zit die oecumene vooral in de PKN in een fikse crisis. Samen met het feit dat de PKN zich besloot terug te trekken uit United Civilians for Peace -omdat die organisatie zich in het Israëlisch-Palestijnse conflict te eenzijdig zou richten op de Palestijnen- was het voor haar aanleiding niet langer als afgevaardigde van de PKN te willen participeren in het centraal comité van de wereldraad.„Jammer”, reageert dr. Plaisier. „Mevrouw Houweling is teleurgesteld. Zowel in de Protestantse Kerk als in de Wereldraad van Kerken. Toen daarbij de PKN zich terugtrok uit UCP zonder dat dit met haar was overlegd, besloot ze zich terug te trekken als afgevaardigde van de PKN. Dat betreur ik, maar het is haar keus.”

Volgens de scriba van de PKN heeft de kerkleiding voor wat betreft het beëindigen van de deelname van Kerkinactie in UCP naar ds. Houweling toe procedurele fouten gemaakt. „Dat had zonder meer met haar kortgesloten moeten worden. Zij is namens ons afgevaardigde in de wereldraad en daar wordt weer veel samengewerkt met UCP. Dan neem je zo’n beslissing niet zonder dat kort te sluiten. Dat is duidelijk en dat heb ik ook tegen haar gezegd.”

Geen ander besluit
Had de PKN achteraf bekeken, gezien de consequenties, beter niet kunnen breken met UCP? Dr. Plaisier: „Nee, nee, dat hoort u mij niet zeggen. Ik sta inhoudelijk volledig achter die beslissing. Wel had er overlegd moeten worden, maar dat wil niet zeggen dat er een ander besluit had moeten komen.”

Dr. Plaisier kan de teleurstelling van ds. Houweling wel begrijpen, maar dat de hele oecumene in een crisis zou verkeren, ontkent hij. „Dat kun je zo niet zeggen. Zeker zijn wij, ook als PKN, veranderd. Dat moet ook. De gedachte van maakbaarheid en verandering die er in de jaren zeventig en tachtig was, is wel voorbij. We zien het breder. We zijn als kerk wat betreft de oecumene wel eens wat te eenkennig geweest. Juist de laatste tijd is er veel meer oog voor de zeer vitale evangelische kerken. En ook voor de kleinere gereformeerde kerken in Nederland.

Dat de Protestantse Kerk destijds een Raad van Advies voor het Gereformeerd Belijden in het leven heeft geroepen met daarin afgevaardigden van de vrijgemaakten, de christelijke gereformeerden en de Nederlands gereformeerden, is natuurlijk veelzeggend. Als we het over oecumene hebben, moeten we ook oog hebben voor die kerken.”

Europa
Volgens dr. Plaisier zijn de mensen tegenwoordig niet meer zo betrokken bij de grote instituten. „Kijk maar naar de politiek. Mensen hebben het niet op Den Haag, of op Europa. Dat geldt ook voor de kerken. Daarnaast zie je echter een beweging dat er wel veel meer interesse is in relaties tussen mensen. En daar zie je dan ook een opbloei van de oecumene. Mensen praten met elkaar, willen weten wat de ander vindt, bezoeken over en weer kerkdiensten. Dat zie je overal, ook in de gereformeerde gezindte. Dat hoort typisch bij deze tijd. Dus als je spreekt over een crisis in de oecumene, dan zie ik die vooral in de grotere verbanden. Op het persoonlijke vlak, in de relaties tussen mensen, is die crisis er echter volgens mij beslist niet.”

De crisis in de oecumene zou volgens critici onder andere zijn ontstaan doordat de PKN de laatste tijd steeds meer is opgeschoven richting de evangelische beweging. Herkent u dat?
„We zijn wel eens wat te eenkennig geweest. En keken dan als kerk voornamelijk naar, om het maar even zo te omschrijven: de middenorthodoxe stromingen. Dat is nu anders. We hebben inderdaad meer oog gekregen voor de kleinere gereformeerde kerken en voor de pinksterkerken. We hebben als kerk inderdaad een goede relatie met de Evangelische Alliantie. We hebben de laatste tijd ontdekt dat er juist ook daar een heel stuk vitaal christendom is dat we wel eens wat hebben genegeerd. Het is geen schande om te veranderen, om daarvan te leren. En dat sommigen in de kerk daaraan moeten wennen, kan ik wel begrijpen.”

Het moderamen van de PKN heeft een notitie over de oecumene aangekondigd. Wat kunnen we verwachten?
„Niets schokkends. Het is goed om ook als kerk zo nu en dan eens de bril schoon te poetsen. We richten de blik hier en daar wat breder. Omdat we elkaar nodig hebben in dit geseculariseerde land. Maar er is absoluut geen sprake van een radicaal andere koers.”