Dat pleidooi hield voormalig algemeen secretaris Mient Jan Faber tijdens de jubileumbijeenkomst van het IKV, vrijdag in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. De organisatie, die zich bezighoudt met vraagstukken over oorlog en vrede, bestaat 40 jaar.Faber schetste de geschiedenis van de vredesbeweging vanaf de negentiende eeuw. In die traditie plaatste hij het IKV, opgericht in 1966 om de politieke agenda te beïnvloeden. Het beraad bestond alleen uit een kopgroep, zonder grote achterban. Die kwam pas in de jaren zeventig, bij de lancering van de „morele” campagne tegen kruisraketten.

Het einde van de Koude Oorlog in 1991 luidde volgens Faber tot de „teloorgang” van de samenhang binnen het IKV. „Het betekende het einde van het IKV als beweging. Een gemeenschappelijk zwaartepunt ontbrak en de afstand met wetenschappers en kerken nam toe.”

Sindsdien staat het werk in conflictgebieden centraal. Discussiepunt was de vraag of het IKV militair ingrijpen moest ondersteunen. „Om burgers te beschermen, hebben we ingestemd met humanitaire interventies zoals in Bosnië-Herzegovina. Maar daarmee kleeft ook het drama in Screbenica aan onze campagne.”

tussenkop (u16(Jubileumboek

Tijdens de jubileumbijeenkomst had de presentatie plaats van het boek ”IKV 1966-2006 - Veertig jaar mobiliseren voor vrede”. In het boek geven vijftien personen in een interview hun visie op het vredesberaad. Naar voren komt onder meer dat het IKV moeite heeft met de relatie met de kerken. „Het IKV heeft zich zachtjesaan losgezongen van de kerken, misschien niet institutioneel, maar dan toch mentaal en cultureel”, constateert Pax Christimedewerker en socioloog Gied ten Berge.

Faber, die ook tot de geïnterviewden behoort en enkele jaren geleden na een conflict met het bestuur over de opheffing van zijn functie vertrok, laat zich in het boek zeer kritisch uit over het geloof. „In oorlogsgebieden ben ik tot de ontdekking gekomen dat godsdienst vrijwel nooit iets oplost. Het voegt weinig toe, het bevestigt mensen alleen maar in wat ze al vinden. Hooguit kan het geloof in bepaalde omstandigheden iets van troost bieden”, meent hij.

Marijke van Grafhorst, sinds 2000 voorzitter van het IKV, constateert dat het conflict met de Raad van Kerken over de oorlog in Irak nogal wat afbreuk heeft gedaan aan het gezamenlijk en geloofwaardig optreden van de kerken op het gebied van oorlog en vrede. Wees de raad de inval van Amerikanen en Britten in het Arabische land af, het IKV stemde ermee in na overleg met de groeperingen in Irak waarmee het samenwerkte. Van Grafhorst erkent dat haar organisatie toen tekortschoot. Ze had „wat meer binnen de gehoorafstand van anderen moeten blijven”, constateert de IKV-voorzitter.

tussenkop (u16(Militair ingrijpen
Onder leiding van theologe Jacobine Geel debatteerden betrokkenen vrijdag over enkele thema’s uit de geschiedenis van het IKV. Zoals over de vraag of militair ingrijpen in conflictsituaties gerechtvaardigd is. „Het beraad”, benadrukte IKV-medewerkster Miriam Struyk nog eens, „is niet principieel pacifistisch. Soms is militaire interventie noodzakelijk om burgers te beschermen.”

Jan Schaake van zusterorganisatie Kerk en Vrede is tegen elke vorm van militair ingrijpen. „Natuurlijk”, zei hij, „hebben mensen bescherming nodig. Maar we verwachten dat niet van de politiek, maar van burgers en kerken. Wie echte veiligheid wil, moet werken aan een goede relatie tussen mensen onderling.”

Vredesactivist Albert van Hal en ds. J. G. Heetderks, synodepreses van de Protestantse Kerk in Nederland, debatteerden over de verhouding tussen godsdienst en geweld. Zijn kerken en religies niet vaak de oorzaak van een conflict? „Vaak wel”, erkende ds. Heetderks. „Maar dat betekent niet dat de kerk niets meer kan doen. Voor hulporganisaties zijn kerken vaak het eerste aanspreekpunt. De vredesbeweging moet deze kerkelijke kanalen gebruiken.”

Van Hal vindt dat religie „te vaak” een negatieve rol speelt in conflicten. „Er moet een mate van tolerantie en respect zijn, en dat mis ik wel eens.” „Religie is niet uit te sluiten”, reageerde ds. Heetderks. „Zeker in de landen waar religie en etniciteit bijna samenvallen, kan men conflicten niet oplossen zonder aandacht voor religie. Natuurlijk, als de wereld brandt, moet je niet over theologie praten. Dat is helder. Maar als het kan, moeten mensen hun diepste beweegredenen kunnen uitwisselen.”

tussenkop (u16(Betrokken

De kamerleden B. Koenders (PvdA) en H. van Baalen (VVD) pleitten net als Faber voor een zichtbaarder betrokkenheid van het IKV bij de politiek. Volgens Koenders is de vredesbeweging te veel afwezig in het maatschappelijk debat. „Het gebruik van geweld in de wereld vraagt om uitgesproken standpunten van kerken. Ik mis een moderne beweging die actief kijkt naar conflicten en de politiek alert houdt.”

Van Baalen: „Politici moeten ja of nee zeggen en hebben informatie nodig. Het is daarom belangrijk dat vredesbewegingen contact hebben met kerken en organisaties in andere landen. De IKV moet meer zijn dan een zaal met geïnteresseerde mensen, maar midden in de maatschappij staan.”

Tot het programma van de jubileumdag behoorden verder onder meer optredens van muziekgroepen, cabaretiers en een „vredespreek” van ds. J. van den Herik, winnaar van de Trouwpreekwedstrijd 2006.