„Verwijt van antisemitisme valt te snel”
APELDOORN - „Je kunt als christen niet anders dan anti-Joods zijn, niet in de volkenkundige maar in de religieuze zin van het woord.” Ds. H. de Jong vindt dan ook dat het verwijt van antisemitisme te snel valt. „Je hoeft in bepaalde kringen maar te herinneren aan de medeverantwoordelijkheid van de joden aan de dood van de Heiland of het verwijt van antisemitisme wordt gemaakt.”
De Nederlands gereformeerde emeritus predikant ds. H. de Jong bracht donderdag tijdens een lezing en een forumdiscussie aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn (TUA) gevoelige onderwerpen ter sprake. Naast de uitverkiezing en het verbond behandelde hij in zijn lezing ook het antisemitisme.„We moeten niet vergeten dat de christelijke kerk is ontstaan uit een zeer diep conflict met de synogage. Dat zie je ook terug in het Nieuwe Testament. Daar is echter geen sprake van antisemitisme: het antisemitisme is een ontaarding, het is een secularisering van het anti-judaïsme van de Schrift.”
Het is volgens de Zeister emeritus predikant de kunst om geestelijk met verschillen tussen jood en christen om te gaan. „Want dat het anti-Joodse gemakkeljk in antisemitisme ontaardt, staat buiten kijf.”
Ds. De Jong verzorgde donderdag samen met de hervormde emeritus predikant dr. A. A. Spijkerboer een lezing tijdens de 102e dies natalis van de Apeldoornse theologische studentenvereniging PFSAR. De lezingen, die gingen over het thema ”Verbond met Israël en de volken”, vonden plaats in de aula van de TUA. Vervolgens gingen beide sprekers met elkaar in debat onder leiding van de Apeldoornse hoogleraar prof. dr. G. C. den Hertog.
Beide predikanten blijken op meerdere punten stevig met elkaar van mening te verschillen. Zo betoogt ds. Spijkerboer dat hij de Joden, ondanks hun verwerping van Jezus als de Messias, nog steeds als Gods verbondsvolk ziet: „Het verbond met het Joodse volk is niet opgezegd, ook al verzet een groot deel van hen zich tegen Jezus Christus. Gods volhardende trouw is echter sterker dan de ontrouw van mensen.”
Ds. De Jong deelt die mening niet: „Juist omdat het verbond in de loop van de oudtestamentische geschiedenis zo volgelopen is met de komende Christuswerkelijkheid, is de weigering van het geloof in Hem zo desastreus. Ik durf het volk Israël als geheel vanwege deze weigering geen verbondsvolk te noemen.”
Ook de exegese van Romeinen 9-11 loopt bij beide emeritus predikanten sterk uiteen. Ds. De Jong meent dat het Bijbelgedeelte onvoldoende basis biedt om uit te zien naar een toekomstige bekering van geheel Israël. „Paulus bedoelt hier een samengesteld Israël uit jood en heiden. De troost uit deze hoofdstukken is dat er voor de duur van heel de geschiedenis een deel van het Joodse volk zal zijn dat niet in de verharding meegaat. Het geloof in de brutobehoudenis van geheel Israël is mijns inziens alleen staande te houden wanneer je in de alverzoening gelooft: heel de mensheid behouden - heel Israël behouden.”
Zijn opponent dr. Spijkerboer komt op basis van hetzelfde Bijbelgedeelte tot een andere conclusie. „Paulus heeft hier overduidelijk hartzeer over de keuze van zijn broeders naar het vlees. Ik kan niet anders dan concluderen dat Romeinen 11 uitloopt op hoop voor geheel Israël. Hoe dat gebeurt? Ik weet het niet, wel heb ik de hoop dat dit niet minder werkelijk is dan de opstanding uit de doden. En dat geschiedt natuurlijk niet buiten het geloof in Jezus Christus om.”
Tijdens de forumdiscussie vraagt een student of de landbeloften uit het Oude Testament ook nu nog van kracht zijn. Dr. Spijkerboer: „Waarom zou ik de terugkeer van de Joden naar Israël niet zien als een teken van Gods trouw aan Zijn volk en beloften?” Hij betreurt daarbij wel dat de Joden er niet in slagen goede betrekkingen te onderhouden met de Palestijnen. „Mensen kunnen hun kansen verknoeien.”
Ds. De Jong is voorzichtig met het toepassen van de landbelofte op de huidige situatie in Israël. „Is de landbelofte niet in iets breders uitgemond?” vraagt hij zich af. „Is sinds de hemelvaart van Jezus niet heel de aarde beloftegrond geworden? Ik ben blij dat God in het Nieuwe Testament een einde heeft gemaakt aan de volk- en plaatsgebondenheid van Zijn heilswerk.”
De Nederlands gereformeerde emeritus predikant kan zich voorstellen dat Joden graag willen wonen in „het door de herinnering geheiligde land aan de Middelandse Zee. Maar, om daar nu een verbondsrecht van te maken, dat is een stap terug in de heilsgeschiedenis.”
Ziet u het als een verlies dat we als christenen joodse gewoonten en gebruiken zijn kwijtgeraakt? vroeg een andere student. Dr. Spijkerboer: „Wij christenen zijn in de loop van de tijd heel individualistisch geworden en richten ons op de hemel. Als ik joden daarentegen goed begrijp, zien zij hier op aarde al de eerste tekenen van Gods Koninkrijk.”
Deze visie op het leven hier op aarde heeft volgens de hervormde emeritus predikant gevolgen voor de inrichting van de maatschappij. „Calvijn begreep wat dat betreft het Oude Testament beter dan menigeen van ons. Zo werd het Genève van Calvijn een stad zonder werkloosheid. En ook pleitte de reformator voor naleving van oudtestamentisch voorschriften, bijvoorbeeld dat een plat dak omheind moet zijn ter voorkoming van een val. Niets anders dan hulde voor zulke ideëen”, aldus dr. Spijkerboer.
De Apeldoornse studentenvereniging Per Fidem Studiumque ad Rostra (PFSAR, door geloof en studie het preekgestoelte op) is opgericht op 9 december 1904. Het studentenkorps, dat is verbonden aan de TUA, telt op dit moment 35 leden.
