”Vrouwen die lezen zijn gevaarlijk”. Zo’n titel voor een kunstboek doet minstens vermoeden dat vrouwen als gevaarlijke, lezende wezens worden afgeschilderd. Het tegendeel is waar. Bladzijde na bladzijde treft men lezende vrouwen aan die zich verdiepen in een gebedenboek of een romannetje. De verzameling kunstwerken in deze kleurrijke uitgave toont het leven van een vrouw in al haar facetten, maar steeds zien we haar lezen. Ze zit in bed met de kinderen om haar heen een krant te lezen. Ze zit met de Bijbel op haar schoot of ze zit -een wereld van verschil- in haar rode ondergoed op het bed van een hotelkamer een spoorboekje te bekijken. Of ze is tijdens de fotografiesessies weggedoken met een boekje in een hoekje.

Rembrandt schilderde een oude vrouw, bekend als Hanna de profetes, waarvoor waarschijnlijk zijn moeder model stond. De rijk geklede dame zit gebogen over een oud boek met Hebreeuwse letters en leest vol overgave in het Oude Testament. Het bekende fotomodel Marilyn Monroe smeert hem even tijdens de vele sessies waarin ze haar vrouwelijk schoon voor de camera te kijk zet. De fotograaf betrapt haar in een bikini en op slippertjes in een hoekje, waar ze zich terugtrekt om lekker verder te lezen in Ulysses.

Dat vrouwen die lezen gevaarlijk zijn, is niet direct te zien aan de afgebeelde kunstwerken. Het idee is vooral terug te vinden in de teksten van het boek. De schrijvers gaan ervan uit dat in de eeuwen die achter ons liggen, lezende vrouwen als gevaarlijke wezens werden bestempeld. De dienstmeid leest stiekem in de boeken van madame en verwaarloost het huishouden. De moeder leest dubieuze lectuur tijdens de afwezigheid van haar echtgenoot en droomt over minnaars die niet bestaan. En de vrouw op het schilderij van Baudouin is bijna in extase. Haar jurk zit los, het boek ligt naast haar en wie andere schilderijen van deze kunstenaar kent, begrijpt dat hij hier suggestief erotisch te werk gaat.

Deze insteek van het boek, met zo veel nadruk op seksualiteit met alle fantasieën erbij, is heel jammer. Alleen al in de twee inleidende artikelen krijgt deze aantrekkingskracht tussen man en vrouw veel aandacht. In plaats van een geschiedenis van het lezen te geven, biedt men een slecht onderbouwd betoog. Zo zijn de interpretaties van de schilderijen en foto’s met grote regelmaat gebaseerd op romans. Dat zijn wel leuke bronnen om te gebruiken, maar ze geven bepaald niet de meest betrouwbare informatie om een betoog op te baseren.

Ook de teksten die als toelichting bij de kunstwerken zijn geschreven, zijn inhoudelijk gezien niet sterk. Er wordt veel informatie aangeboden over de kunstenaars en hun werkmilieu. Maar de teksten bieden weinig nieuwe inzichten over de ontwikkeling van het leesgedrag en de positie van de vrouw in de afgelopen eeuwen. Een enkele keer verdwijnt het aspect van de lezende vrouw volledig uit beeld. Zoals bij het schilderij ”Lezend meisje met mopshond” van Ch. B. Barber. In de tekst is alles vinden over de opkomst van het schoothondje, maar niets over het lezen van de vrouw.

”Vrouwen die lezen zijn gevaarlijk” werd recent door kunsthistorica Esther Dieltjes omschreven als „een hebbeding voor vrouwen om aan andere vrouwen te geven.” Dat is nog te veel eer. ”Vrouwen die lezen zijn gevaarlijk” laat zien hoe divers het leven van een vrouw kan zijn, dat is waar. Lezende vrouwen, toen en nu, verschilden en verschillen net zo veel van elkaar als een religieus boek en een pornografisch tijdschrift van elkaar kunnen verschillen. Er zijn vrouwen waartoe men zich aangetrokken voelt of van wie men liever afstand houdt. Vrouwen om van te houden of om voor te vrezen.