Door deze opstelling van de sociaaldemocraten lijkt de kabinetsformatie een moeizaam en langdurig proces te worden. Meerderheidscombinaties zonder CDA en PvdA zijn vrijwel ondenkbaar.Naar verwachting zal de koningin de komende dagen na consultatie van alle fractievoorzitters dan ook een ’verkenner’ als informateur benoemen. Hij krijgt de opdracht eerst het onoverzichtelijke politieke terrein in kaart te brengen dat na de Tweede Kamerverkiezingen van woensdag is ontstaan.

De nieuwe Kamerfracties kwamen donderdag bijeen om zich te beraden op hun advies aan de koningin over de kabinetsformatie. De bijeenkomsten werden ook benut om terug te kijken op de verkiezingscampagne. In alle fracties werd de lijsttrekker unaniem gekozen als fractieleider. Ook de positie van PvdA–leider Bos en zijn VVD–collega Rutte, die woensdag fors verloren, kwam niet ter discussie.

Bos zei zich niet bij de eerste tegenwind uit het veld te laten slaan. Hij vindt dat het CDA als grootste partij en SP als grote winnaar van de verkiezingen eerst aan zet zijn bij de kabinetsformatie. De PvdA wil afwachten. „Een partij die tien zetels verliest, past bescheidenheid".

VVD–leider Rutte gaat er vanuit dat zijn partij niet betrokken wordt bij de formatie. De VVD maakt zich op voor de oppositie.

Een feestelijke stemming was er donderdag bij het CDA, dat zijn leider Balkenende met applaus begroette. Die wilde niet vooruitlopen op zijn advies aan de koningin. De conclusie van ChristenUnie–fractievoorzitter Rouvoet dat de kiezer voor een socialer beleid heeft gekozen, vond Balkenende voorbarig.

SP–leider Marijnissen, eveneens met luid gejuich en taart onthaald, vindt dat het CDA er verstandig aan doet een week na te denken over de betekenis van de verkiezingsuitslag. Net als PvdA–leider Bos heeft Marijnissen de indruk dat Balkenende denkt dat hij op de oude voet kan doorgaan. Volgens PvdA en SP is de boodschap van de verkiezingen juist dat het socialer moet. „Het CDA zal ontzettend moeten veranderen", zei Marijnissen. Hij vindt het wel zijn verantwoordelijkheid om te gaan praten met CDA en PvdA over kabinetsvorming.

Een andere winnaar, Wilders van de Partij voor de Vrijheid wil praten met CDA en VVD over een nieuw te vormen kabinet. Wilders beschuldigde opnieuw de grote partijen ervan dat ze een ’cordon sanitaire’ opwerpen tegen zijn partij.

Na donderdagavond haar vaste adviseurs, de voorzitters van Eerste en Tweede Kamer en de vicepresident van de Raad van State, te hebben ontvangen, spreekt de koningin vanaf vrijdagmiddag met alle fractievoorzitters.

De ’oude’ Tweede Kamer komt woensdag voor het laatst bijeen. Een dag later worden de nieuwe parlementsleden geïnstalleerd. Ze kiezen dan ook een nieuwe voorzitter, als opvolger van de VVD’er Weisglas. In de wandelgangen worden Van der Hoeven (CDA) en Albayrak (PvdA) genoemd als mogelijke opvolgsters.