Er is wereldwijd ophef ontstaan over de levenswandel van de Amerikaanse voorganger Ted Haggard. Als bekende, leidinggevende evangelical heeft hij de Naam van God geen goed gedaan door zelf te doen wat hij anderen verbood. Hij preekte tegen homoseksualiteit, maar maakte zelf gebruik van de homoseksuele diensten van een ander. Wat zou de oorzaak zijn? Heeft het te maken met slecht leiderschap? Of is Haggard symbool van een Amerikaanse oppervlakkige cultuur?Er is een meer algemene verklaring mogelijk. ”Achter iedere puritein schuilt een libertijn”, is een bekend gezegde. Puritein staat voor iedere orthodoxe gelovige uit elk kerkverband. Onder mensen met duidelijke opvattingen dreigt altijd een dubbele moraal. Dat kan ook niet anders, want mensen die makkelijk in de leer zijn en losbandig leven, kan onmogelijk verweten worden dat ze er een dubbele moraal op nahouden. Hun losse moraal is juist in overeenstemming met hun vrije opvattingen.

Hoe functioneren en denken mensen met een dubbele moraal? Ze verdedigen de opvattingen van de kerk waarin zij leven. Dat doen ze soms opvallend fanatiek, waarmee ze de tegenstem in hun eigen hart proberen te overschreeuwen. Principes en gewoonten worden soms krampachtig vastgehouden.

Als deze mensen leidinggeven, zijn ze meestal zwart-wit en autoritair. Er leeft bij hen behoefte aan vrijheid, maar daaraan geven ze alleen toe in hun fantasie of als ze alleen zijn. Mensen met een dubbele moraal doen bijvoorbeeld achter de pc dingen die zij niemand durven vertellen. Eenzelfde dubbele moraal kan er zijn in de omgang met geld en drank.

Op een gegeven moment zit iemand gevangen in zijn dubbelheid. Neem de nette man die naar porno kijkt zonder dat zijn vrouw dat weet. Hij wordt gekozen tot ambtsdrager. Hij voelt zich wel schuldig over zijn zonde en vindt eigenlijk dat hij daarom geen ouderling mag worden. Hij kan dat echter niet zeggen, want dan valt hij door de mand.

Hij neemt zijn verkiezing dus aan en hoopt dat hij zijn zonde leert nalaten. Dat gaat slechts even goed. Als gevraagd wordt of hij catechisatie wil geven, zegt hij weer ja. Hij kan immers niet vertellen wat de reden is als hij nee zou zeggen. Wanneer hij het zevende gebod behandelt, weet hij niet hoe nadrukkelijk hij de jongelui moet waarschuwen voor seksuele zonden. Hij meent zelfs dat hij daarin eerlijk is, want hij weet uit ervaring hoe die je in beslag kunnen nemen.

Naarmate dit langer duurt, is voor hem een weg terug steeds minder mogelijk, omdat de schande steeds groter zou worden. Omdat hij er een dubbele moraal op nahoudt, wordt hij echter steeds negatiever over zichzelf. Die moedeloosheid zet hem aan om steeds gekkere dingen te gaan doen, in dit geval op seksueel gebied. Totdat hij betrapt wordt. Dan ligt het grote geheim op straat.

Het besef van eigen slechtheid is er wel bij mensen met een dubbele moraal. Ze doen er alleen weinig of niets mee. Het is een ik-gericht gevoel van slechtheid. Ze zien niet hoe ze relaties kapotmaken. Veeleer wordt er gepiekerd over de straf van God of de schande bij de mensen, als de zonden ontdekt worden.

Er zijn wel mensen met een dubbele moraal die hun zonden relationeel beleven. Die houden het echter niet lang vol, omdat ze anderen niet eerlijk in de ogen kunnen kijken. Dit zijn de mensen die op een gegeven moment er zelf over gaan praten, bijvoorbeeld met een pastor.

Als de volhouders betrapt worden op een dubbele moraal, ontkennen ze eerst. Dat was ook de eerste publieke reactie van Haggard. Als er niet meer te ontkennen valt, doen ze zielig: ik kon er niets aan doen. Als ze hun zonden publiek biechten, aan God of mensen, doen ze dat meestal met enig drama. Ze biechten om de gevolgen te beperken. Ze willen straf ontlopen door mensen om te kopen met hun tranen. Sommige (bijna) betrapte mensen met een dubbele moraal verkiezen de dood boven de schande.

Bescheidenheid
Wat kunnen we hiervan leren? Om te beginnen: bescheidenheid. Wie van ons zonder dubbele moraal is, mag de eerste steen naar een Amerikaanse voorganger werpen. Vervolgens: laten we ons niet gevangen laten nemen door een dubbele moraal. Wie eerlijk wordt tegenover God en zichzelf, kan het beste een ander in vertrouwen nemen en het gevecht tegen zijn zonde(n) aangaan.

Een vroege biecht voorkomt een ellendig leven. Dat is beter voor hemzelf, voor zijn relaties, voor Gods gemeente. Ten slotte: een dubbele moraal los je soms op met bidden en biechten. Soms is daarnaast een hulpverleningstraject nodig.

De auteur is theoloog en docent aan de opleiding godsdienst pastoraal werk van de Christelijke Hogeschool Ede.