De Noordwaard ligt er fraai bij, ook zonder ontpoldering: een paar boerderijen, wat laaggelegen grasland. Heel uitgestrekt zijn de polders niet; overal laat de Biesbosch zich zien met zijn groen struweel en bomengroepen. ”Vogelkijkhut”, wijst een bordje op een van de landweggetjes. ”Biesboschmuseum”, lokt een ander. ”Uitzichtheuvel”, vertelt een derde. Die heuvel biedt, blijkt bij beklimming, een fraai uitzicht over de Petrusplaat. Het spaarbekken ligt er in de laagstaande zon glanzend bij.Midden in de polder, vanaf de Galeiweg, domineren akkers het beeld. Nog wel. Een sproeimachine doet zijn werk. Twee tractoren blokkeren de weg; de chauffeurs zijn in gesprek. Problemen levert dat niet op. Het verkeer in de Noordwaard is nauwelijks het vermelden waard. Dat moeten de planologen ook gedacht hebben. Aan de kant van de weg, midden in de leegte, staan zelfs bankjes die uitzien over de weiden.

Beetje massa
Aan de Galeiweg woont Martin de Jager, die met zijn boerenbedrijf een van de gedupeerden is van de ontpolderingsplannen. „Ik zit in de toekomstige doorstroomgeul. Daar is geen keus”, aldus De Jager. In het gebied komen verschillende compartimenten die wél bewoonbaar blijven en waar ook landbouw mogelijk is. Deze hogergelegen gedeelten zullen alleen incidenteel overstromen. „Maar die enclaves kunnen later ook verdwijnen”, zegt De Jager. „En bovendien: ze zijn te kleinschalig. Op die plek zitten al andere boeren, daar kan ik niet bij gaan zitten. Om te ondernemen heb je toch een beetje massa nodig.”

De Jager is geboren en getogen op de boerderij, waar ook zijn vader al boer was. „Ik heb twee jongens die op termijn ook wat in het bedrijf zien. Wat dat betreft voel ik me sterk verbonden met de Noordwaard. Dit is een schitterend gebied, prima geschikt voor landbouw. Het gaat ons aan het hart dat we hier weg moeten.”

Onontkoombaar
Planologisch gezien is het te begrijpen dat de Noordwaard ontpolderd gaat worden, zegt Rob Dielissen van de gemeente Werkendam. „Het Rijk heeft het allemaal doorgerekend, en daaruit blijkt dat juist de Noordwaard als meestroomgebied een geweldig waterstandseffect heeft.” Uit de plannen blijkt dat de waterstand in de Merwede bij Gorinchem door de ingreep met minimaal 30 centimeter zal dalen.

Om die reden werkt de gemeente mee met de rijksoverheid. Dielissen: „Wij zeiden niet: Kom maar en ga je gang. De Noordwaard zoals die er nu bij ligt, ziet er fantastisch uit met zijn open landbouw. Maar toen duidelijk werd dat het onontkoombaar is, hebben we gezegd: Als het dan toch moet, dan hebben we wel wat wensen. Doe het zo snel mogelijk, stel de bewoners schadeloos en ga vooral netjes om met mensen.”

Laten verdrinken
Aan dat laatste schort echter nog wel een en ander, weet A. Knoop van de bewonersvereniging Bandijk, die zich sterkt maakt voor de bewoners in het te ontpolderen gebied. „Weliswaar heeft iedereen de toezegging om in de Noordwaard te kunnen blijven wonen, maar heel veel dingen blijven onduidelijk. Voor de groep bewoners die verplicht moet verhuizen is er bepaalde regelgeving, maar een andere groep, waartoe ik zelf behoor, leeft met veel onzekerheden. De overheid zegt: U zit veilig, maar dat betekent niet dat m’n woning nooit onder water zal komen te staan. We moeten ons daartegen kunnen verzekeren, maar het is de vraag of dat kan.”

Bovendien steekt het de bewoners dat ze mogelijk het veld moeten ruimen voor allerlei vormen van recreatie. Volgens Knoop werken de meesten mee omdat „je de rest van Nederland niet kan laten verdrinken vanwege het feit dat je zelf geen water in je achtertuin wilt.” Maar nu de overheid ook meer recreatie en natuur wil ontwikkelen in het aan de Biesbosch grenzende gebied, gaan veel bewoners steigeren. „Zij zijn gestrikt met het idee dat de ontpoldering alleen vanwege de veiligheid nodig is.”

De bewonersorganisatie voelt zich bovendien in de steek gelaten, zegt Knoop. „Rijk en provincie vinden de plannen fantastisch. De gemeente vindt het ook wel mooi. Zij bemoeit zich normaal gesproken heel weinig met het buitengebied. Maar nu er plannen komen voor de invulling, staat zij wel vooraan. En de gemeente is niet de enige. Van de Hiswa tot de visclub; de hele wereld staat te trappelen om het gebied binnen te komen. Maar wij staan er alleen voor.”