„Het debat is over”, zegt coauteur Alexandra Morton, als bioloog verbonden aan de Raincoast Research Society. De afgelopen tien jaar woedde een verhitte discussie over de impact van de meer dan honderd grote zalmkwekerijen voor de kust van British Columbia. Experts vermoedden eerder al dat de zeeluizen van Ierse, Schotse en Noorse zalmkwekerijen in de open oceaan een directe oorzaak zijn van de achteruitgang van wilde zalm, naast andere problemen als vervuiling door uitwerpselen, visvoer en medicijnen en ontsnapte kweekzalm die de wilde zalmvariant verdringt. De huidige studie is de meest gedetailleerde ooit.De onderzoekers beweren dat de luizen van de kwekerijen 9 tot 95 procent van de jonge zalmen doden. „Zelfs het gunstigste scenario dat zeeluis uit kwekerijen 10 procent meer wilde zalm doodt dan normaal, kan een visstand in de gevarenzone duwen”, zegt John Volpe, coauteur en verbonden aan de universiteit van Victoria. „Onze studie laat zien dat er duidelijk ernstige problemen zijn met zalmkwekerijen in open zee”, voegt onderzoeker Martin Krkosek, doctoraatsstudent aan het Centrum voor Mathematische Biologie aan de universiteit van Alberta, toe.

In de Canadese zalmkwekerijen zitten tot een miljoen zalmen met de uitheemse Atlantische variant dicht bij elkaar. De dieren hebben daardoor veel meer dan vrij zwemmende zalmen last van zeeluis, kleine parasieten op de huid en op de slijmvliezen. Voor grote vissen is de parasiet vrij onschuldig, maar voor een jonge zalm van 2,5 tot 5 centimeter lang kan infectie met één of twee luizen al dodelijk zijn, zo bleek uit het onderzoek.

In de natuur komen jonge zalmen niet in contact met volwassen zalmen en dus ook niet met de luizen. Zalmen leven immers hun volwassen leven in de open oceaan, maar zwemmen in de lente terug naar de bergrivieren waar ze zijn geboren, om eitjes te leggen en vervolgens dood te gaan. De jonge zalm zwemt stroomafwaarts met het rivierwater mee naar de kust en vervolgens naar de open oceaan.

„De kwekerijen bevinden zich vaak op de meest ongunstige plekken”, zegt Krkosek. Aan de kust botsen de jonge zalmen op de kwekerijen en op grote wolken zeeluizen onder water.

De onderzoekers volgden jonge zalmen 100 kilometer lang tijdens hun migratietocht en namen om de 2 kilometer stalen van de populatie. In het totaal telden ze het aantal luizen op meer dan 14.000 jonge zalmen. „Je kon zien hoe de infectie voortschreed naarmate ze de kwekerijen naderden”, zegt Krkosek.

Zo dichtbij hoeven de jonge zalmen trouwens niet te komen om besmet te raken. Recent onderzoek van de universiteit van Auckland in Nieuw-Zeeland heeft aangetoond dat zeeluizen zich tot 50 kilometer kunnen verplaatsen om een gastheer te infecteren.

Krkosek en zijn collega’s gebruiken wiskundige modellen om te bepalen of de zeeluizen uit kwekerijen kwamen of uit andere bronnen. De kwekerijen bleken veruit de grootste bron. „Dit werk is gedegen en het zal erg moeilijk te ontkrachten zijn”, is het commentaar van Andy Dobson, epidemioloog gespecialiseerd in ziekten van wilde soorten van de Princeton University.

British Columbia is wereldwijd op drie na de grootste producent van gekweekte zalm. Het verkoopt jaarlijks voor meer dan 300 miljoen dollar (236 miljoen euro) van de kweekvis, vooral aan de Verenigde Staten. Het is mogelijk de kweekzalm insecticiden geven om de zeeluisinfectie terug te dringen, maar die insecticiden zijn schadelijk voor andere zeeorganismen zoals garnalen. Het is bovendien duur en de zeeluis kan resistent worden.

„Het is hoog tijd om zalm in een gesloten systeem te kweken in plaats van in de open oceaan, en dat de industrie juist omgaat met zijn afval”, zegt Morton. Ze geeft toe dat dit veel duurder is, maar wijst op het belang van zalm in de rivieren voor het toerisme in de streek. De vele dode zalmen zijn ook een essentieel onderdeel van het ecosysteem rond de rivieren.

Christina Burridge, hoofd van de BC Seafood Alliance, een industrieassociatie, wil voorlopig alleen kwijt dat de studie serieus bestudeerd zal worden.