„We willen de lezer bij Calvijn laten instappen”
DORDRECHT - De commentaren van Johannes Calvijn op de boeken van het Nieuwe Testament worden opnieuw vertaald in het Nederlands. De eerste delen liggen inmiddels in een paperbackuitvoering in de boekhandel. Uitgever Peter van der Schelde: „We willen de lezers graag laten instappen bij Calvijn.”
De directeur van uitgever Importantia -bekend van onder andere de Online Bijbel- was zelf verrast over de zeggingskracht van de Bijbelcommentaren van de hervormer voor mensen uit deze tijd. „We hebben de Franse teksten voorgelegd aan een aantal mensen met de vraag of ze wisten van wie de tekst was en of ze het geschrevene ook voor mensen uit deze tijd waardevol en toegankelijk achten. Het antwoord verraste ons. Om te beginnen werden er als mogelijke auteur allerlei personen uit de kerkgeschiedenis genoemd, maar niet Calvijn. Verder noemden de lezers de commentaren boeiend voor deze tijd.”Zelf had Van der Schelde die ervaring ook al opgedaan toen hij een Engelse vertaling van een commentaar van Calvijn las. „Het was prikkelend, boeiender, het intrigeerde me. In ieder geval heel anders dan de teksten die hier in Nederland bekend zijn en die dateren uit de negentiende eeuw. Overigens zijn dat vaak weer bewerkingen van nog oudere vertalingen. De vraag die je dan aan jezelf stelt is: Ligt deze betere toegankelijkheid aan het woordgebruik, of aan de vertaling? We kwamen tot de conclusie dat het inderdaad om de vertaling gaat.”
Van der Schelde zocht een breed team vertalers bij elkaar en liet de commentaren op Galaten, Efeze, Thessalonicensen, 1 Johannes en Judas vertalen. „En voor alle duidelijkheid: die mensen hebben de tekst niet geredigeerd. Inhoudelijk zijn die commentaren niet anders dan de commentaren die er al zijn. Het gaat puur om de zinsbouw, de woordkeus. We hebben kortere zinnen gemaakt en voor Bijbelteksten naast de Statenvertaling ook andere Bijbelvertalingen gebruikt, zoals bijvoorbeeld de Bijbelvertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap uit 1951. Daarbij hebben we geprobeerd zo dicht mogelijk aan te sluiten bij de Bijbeltekst zoals Calvijn die heeft vertaald.”
Importantia richt zich met deze nieuwe vertalingen, naar eigen zeggen, nadrukkelijk op gereformeerd vrijgemaakte en Nederlands gereformeerde lezers en lezers uit de kring van de Gereformeerde Bond. „Tegelijk denk ik dat deze boeken van Calvijn ook heel geschikt zijn voor evangelische lezers. Die zou ik van harte willen oproepen zich ook eens in Calvijn te verdiepen. Dat is het zeker waard.”
Hoewel de uitgave zich niet direct richt op „de klassieke lezers van Calvijn”, denkt Van der Schelde dat er ook in die kringen mogelijk toch belangstelling voor de vernieuwde vertaling is. „Het valt met de belangstelling voor Calvijn in de gereformeerde gezindte nog wel wat tegen, helaas. Maar dat we ons met deze uitgave niet direct op hen richten, heeft alles te maken met het feit dat er in dat deel van de gereformeerde gezindte toch meer vertrouwdheid is met het lezen van Oudnederlandse teksten.”
Importantia heeft veel vragen gekregen waarom de vertaling niet gebaseerd is op de originele teksten van Calvijn in het Latijn. „Was het een wetenschappelijke vertaling geweest, dan had dat natuurlijk gemoeten. Maar blijkbaar heeft Calvijn zelf ook het belang in gezien van een goede toegankelijkheid van zijn werk. Daarom heeft hij, toen hij de tekst zelf niet in het Frans schreef, de Latijnse tekst in het Frans laten vertalen. Hij is bij die vertalingen betrokken geweest en die hadden zijn goedkeuring. Daarom wilden wij ons juist op de tekst baseren.”
Het ligt in de bedoeling van Importantia om op termijn het hele commentaar van Calvijn op het Nieuwe Testament te vertalen en uit te geven. „Maar de termijn waarop dat gebeurt, hangt af van de doorstroomsnelheid van de delen die nu op de markt komen.”
Bewust heeft de uitgever gekozen voor een uitgave in paperbackvorm. „Dat maakt dat lezers makkelijker bij Calvijn in te stappen. En dat is precies het doel van deze uitgave. Als iemand het commentaar van Calvijn op Galaten wil lezen, hoeft hij niet te investeren in een dik boek, maar kan gewoon dat ene deeltje kopen. Overigens is het niet uitgesloten dat, als alle vertalingen verschenen zijn, er ook een gebundelde uitgave komt.”