Al ten minste vanaf mei zit het Preventief Medisch Centrum in Rotterdam in de verdachtenbank. In die maand waarschuwde de inspectie dat de behandelwijze van deze kliniek gepaard ging met onbekende gevolgen en risico’s. Patiënten in uitzichtloze en ondraaglijke situaties werden opgeroepen terughoudend te zijn met het toestaan van een behandeling.Toch leek er een incident nodig om de inspectie tot actie te bewegen. Een Engelse patiënt die vrijdag in het PMC een stamcelbehandeling had ondergaan, moest na afloop daarvan met ernstige complicaties worden opgenomen in het Havenziekenhuis in Rotterdam, zo meldde een neuroloog uit het Havenziekenhuis.

Deze melding was in feite de druppel die de emmer deed overlopen. „Ook zonder dat incident hadden we zeker ingegrepen”, zegt waarnemend inspecteur-generaal voor de gezondheidszorg drs. N. C. Oudendijk. Hij wijst op het onderzoek dat de inspectie in mei startte en dat inmiddels is afgerond.

Waar ging deze kliniek zoal in de fout?
„Een stamcelbehandeling is een nieuwe methode die alleen onder strenge veiligheidsvoorwaarden mag worden toegepast. De academische centra in Europa voldoen aan die criteria. Hun invoerlijnen zijn op allerlei mogelijke wijzen gecontroleerd. Het Preventief Medisch Centrum is een commerciële club, die haar stamcellen betrok uit een ongebruikelijk circuit. Ons onderzoek is erop gericht geweest documenten boven tafel te krijgen die iets zouden zeggen over de herkomst, geschiktheid en veiligheid van stamcellen uit Pakistan.

Uit die certificaten is niet gebleken of het Pakistaanse laboratorium waar het PMC mee samenwerkte een vergunning heeft voor het opslaan en bewerken van humaan navelstrengbloed dat wordt toegediend aan patiënten. Ook is niet duidelijk of dit laboratorium werkt volgens een in de organisatie verankerd kwaliteitssysteem. Uit de activiteiten van het PMC viel verder niet op te maken welke stamcellen werden toegepast voor behandeling en welke voor onderzoek. Beide liepen door elkaar heen.”

De inspectie hield PMC dus al langer in de gaten, maar zo zegt Oudendijk, „het bedrijf is op meer medische fronten actief. Daarom viel de kliniek slecht te controleren, hoewel we al sinds medio vorig jaar signalen kregen dat ze met stamcellen aan de gang waren gegaan.” Slecht controleerbaar is volgens Oudendijk ook Cells4Health; het bedrijf dat in mei samen met het PMC een waarschuwing kreeg. „Cells4Health bemiddelt slechts, maar laat zijn patiënten in andere landen, zoals Turkije, behandelen. Het onderzoek naar dit bedrijf loopt gewoon door, maar bevoegdheden om in Turkije in te grijpen hebben we niet.”

Heeft het PMC volgens u mensenlevens in gevaar heeft gebracht?
„We hebben daar geen signalen van. Onze bedenkingen zijn vooral medisch-ethisch van aard. Daarmee doel ik op het feit dat PMC stamcelbehandelingen toepaste in situaties waarin dat medisch gezien zinloos leek te zijn.”

Toch kon het bedrijf jarenlang zijn gang gaan. Moet de controle op stamcelbehandelingen niet worden verscherpt?
„Op bedrijven zoals het PMC moeten we streng toezien. Het zou onterecht zijn als stamcelbehandelingen in erkende instellingen zoals academische ziekenhuizen door het incident met dit bedrijf in diskrediet zouden worden gebracht.”