„Moeilijke materie.” Met die woorden omschrijft Van der Klis, in het dagelijks leven werkzaam bij de Belastingdienst in Hoorn, zijn vrijwilligerswerk onder gedetineerden. Sinds twaalf jaar bezoekt hij namens Gevangenenzorg Nederland ongeveer eens per maand gevangenen in penitentiaire inrichtingen in onder meer Noord-Holland. Daar biedt hij hun een luisterend oor en helpt hij meedenken over hun toekomst. Ook komt hij soms met perspectief vanuit Gods Woord.Vandaag buigen vrijwilligers zich in Amersfoort over de moeilijkheden die dat werk met zich meebrengt. Zo debatteren ze over gedetineerden die niet van zins zijn hun ’verslaving’ op te geven en zich weer in het criminele milieu te storten.

Gedetineerden keren vaak weer op het slechte pad terug?

Van der Klis: „Zo’n 70 procent recidiveert. Verslaafden beschouwen het verblijf in een gevangenis vaak als een periode om even een tijdje op te knappen. Na hun detentie zetten ze hun oude leventje weer voort.”

De nazorg aan gedetineerden is nogal eens slecht geregeld.

Die nazorg is inderdaad vaak minimaal, absoluut slecht. Iemand die ik bezocht was in de gevangenis maandenlang bezig om terugkeer in de samenleving te regelen. In samenspraak met maatschappelijk werk. Uiteindelijk kwam hij toch met een vuilniszak met wat spullen op straat te staan. Vaak laat het thuisfront de gedetineerde zitten. In de trant van: We zijn klaar met jou.”

Is de gevangenis een broedplaats voor criminaliteit?

„In zekere zin wel. Gesprekken gaan over zaken als: Waar zit je voor? Hoe verdien je je geld? Men leert elkaar de trucjes van het vak. Er is sprake van een machocultuur. Het ene mooie verhaal volgt na het andere. Het drugsgeld trekt en lokt. Hoe kan ik een nog betere kraak zetten?”

Zinkt de moed u wel eens in de schoenen als u merkt dat een gedetineerde toch weer in de fout gaat?

„Als één op de tien het redt, is me dat heel wat waard. Al loop ik dan bij negen anderen een blauwtje. Dat is mijn filosofie. Meestal hebben gedetineerden ontzettend veel meegemaakt. Ze komen uit een sociaal moeilijk milieu, hun huwelijk is op de klippen gelopen. Ooit had ik veel gesprekken met iemand uit het drugsmilieu. Na zijn detentie kwam hij terecht in Huize Norel van Stichting Ontmoeting. Zijn toekomst leek veelbelovend. Ik heb hem nog een kaartje gestuurd. Later hoorde ik dat hij weer in zijn oude wereldje was teruggekeerd. Zo’n man kan dan toch niet de power opbrengen om met de criminaliteit te breken. Dat doet wel een beetje zeer. Dan raak ik wel wat ontmoedigd.”

Het gaat ook wel eens goed?

„Ja. Ik had goede contacten met een man die vastzat voor moord. In de gevangenis had hij een moeilijk leven. Ook psychisch. Zijn huwelijk was ontbonden. Zijn vader en een vriend waren overleden. Hij kon met zijn verdriet nergens heen. Toch wist hij na zijn gevangenschap weer een zinvol bestaan op te bouwen. Hij kreeg een relatie, een eigen huis en had weer contact met zijn kinderen.”

Loopt u het gevaar het leed van slachtoffers uit het oog te verliezen?

„Dat vind ik niet. Ik ben geen rechter. Ik ben er voor de gedetineerde, maar dat betekent niet dat ik de problemen van het slachtoffer uit de weg ga. Overigens wil ik eigenlijk niet weten waarom iemand vastzit. Ik probeer onbevangen, zo blanco mogelijk, een gesprek in te gaan. Als je weet dat iemand incest heeft gepleegd, is dat toch anders dan dat iemand geld heeft witgewassen.”

Proberen gedetineerden u voor hun karretje te spannen?

„Dat komt voor. Soms willen ze dat ik huisvesting voor hen regel. Maar dat is hun eigen verantwoordelijkheid. Iemand die vastzat voor niet-betaalde boetes, wilde dat ik zou regelen dat er geld van een zwarte rekening in Zwitserland werd gehaald. Daar begin ik niet aan.”