Tijdens zijn eerste persconferentie in de functie van minister-president zei CDA-leider Balkenende het maandag al: De teamspirit in de boezem van het kabinet wordt alleen maar aangewakkerd door alle speculaties over instabiliteit en een voortijdige val. En naarmate ze het in de loop van de week zwaarder kregen, leken ze de hakken dieper in het politieke zand te zetten.

Al voor de beëdiging van de ministersploeg was er de massieve scepsis. Hoe zou het gaan met al die LPF-bewindslieden die tot twee weken geleden nog lid waren van CDA, VVD of zelfs PvdA? Wat gaat de VVD doen als coalitiepartner LPF blijkens opiniepeilingen fors daalt in de gunst van de kiezers? En hoe gaat de linkervleugel van het CDA zich houden als het maatschappelijk verzet tegen het harde kabinetsbeleid toeneemt?

Tot overmaat van ramp werd de feestdag van afgelopen maandag ontsierd door de gebeurtenissen rond staatssecretaris Philomena Bijlhout. Inderdaad: een van die LPF’ers. Zij bleek premier Balkenende voorafgaand aan haar aantreden verkeerd te hebben geïnformeerd over haar betrokkenheid bij de volksmilitie van de Surinaamse dictator Desi Bouterse. Een maatschappelijke uitglijder en een politieke doodzonde in één klap.

Het onvermijdelijke aftreden van Bijlhout -met negen uren de kortstzittende bewindspersoon uit de geschiedenis- straalde al even onvermijdelijk af op het gehele kabinet. Daarbij maakte ook vice-premier Bomhoff nog eens een slechte beurt. Een landelijke krant wist te melden dat hij de hele kwestie in eerste instantie had willen afdoen met de opmerking dat het opportunisme in Suriname in het begin van de jaren tachtig niet erger was dan tijdens de Tachtigjarige Oorlog in de Nederlanden.

Bomhoff vormde ook de spil in de tweede affaire die het kabinet onder ogen moest zien. Hij zou zijn topambtenaar Van Lieshout willen ontslaan, omdat hij die onvoldoende vertrouwde. Minister Remkes, de vice-premier van VVD-huize, gaat als minister van Binnenlandse Zaken echter over het personeelsbeleid van het Rijk. Hij liet publiekelijk weten geen gegronde reden te zien om Van Lieshout te ontslaan.

Daarmee hadden de beide vice-premiers hun eerste ruzie. Opnieuw negatieve reclame voor het nieuwe kabinet. Want hoe moet het verder als de collega’s al na een week knokkend over straat rollen? Zou premier Balkenende, de jongste van het hele stel, wel in staat zijn de kikkers in de kruiwagen te houden?

Vrijdag brak het moment aan dat de linkse oppositie eindelijk los mocht. Als uitgehongerde wolven stortten zij zich in hun eerste confrontatie met Balkenende op het nieuwe kabinet. Driftig werd het zout in de eerste wonden gewreven, wat bij de premier herhaaldelijk tot zichtbare irritatie leidde.

Niettemin slaagde Balkenende erin staande te blijven. Tot bewondering van onder meer GroenLinks-woordvoerster Halsema redde hij zich aardig uit de verwijten. Die gingen over de affaire-Bijlhout, de affaire-Bomhoff, het geringe aantal vrouwen in het kabinet, het gebrek aan extra geld voor zorg en onderwijs. Kortom: alle messen waren geslepen.

Inmiddels is voor Balkenende en zijn ploeg de vakantie begonnen. Kort, maar in elk geval voor Balkenende welverdiend. Daarna begint de grote voorbereiding op de begroting die op Prinsjesdag de eerste concrete plannen van het nieuwe kabinet moet laten zien.

De coalitiepartners zijn vast van plan de vier jaar met elkaar vol te maken. Zelfs de VVD, die toch aarzelend aan het avontuur met CDA en LPF begon, legde vrijdag een soort verklaring van loyaliteit af. Niet moreel, maar materieel. Omstandig legde VVD-leider Zalm uit dat geen andere coalitie vooralsnog meer liberale plannen zal presenteren. Dus handhaaft de VVD de coalitie, in principe vier jaar lang. Uit eigenbelang.