De samenwerking tussen de 15 Bureaus Jeugdzorg en de 48 jeugd-ggz-instellingen hapert. Van de doelstelling van de Wet op de jeugdzorg om te komen tot één toegangspoort voor alle vormen van hulp aan jeugdigen, komt te weinig terecht. Snelle doorverwijzing via de bureaus naar de jeugd-ggz is geen gangbare praktijk. Jeugdigen met psychische problemen moeten te vaak te lang wachten op hulp door onder andere dubbel uitgevoerde werkzaamheden.Dat constateren de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie jeugdzorg op basis van landelijk onderzoek. Oplossingen moeten worden gezocht in het maken van scherpe keuzes.

Het overheidsbeleid is al jaren gericht op verbetering van de samenwerking tussen instellingen die te maken hebben met jeugdigen. Incidenten die volop de media haalden, zoals de brand in Roermond, wezen steevast op de noodzaak tot meer samenwerking. Niet langs elkaar, maar met elkaar, was het devies. Hoe hardnekkig kan een probleem zijn?

In januari 2005 is de Wet op de jeugdzorg ingevoerd. Uitgangspunt van deze wet is dat er voor probleemjongeren één toegang is tot het zorgaanbod: het Bureau Jeugdzorg. Hiermee is een indicatie van het Bureau Jeugdzorg nodig om de behandeling door jeugd-ggz-instellingen te kunnen starten. Dit betekent dat deze instellingen intensief moeten samenwerken.

Weinig vertrouwen
De inspecties onderzochten de samenwerking tussen het Bureau Jeugdzorg en de jeugd-ggz. In twee van de vijftien onderzochte regio’s zijn er weinig of geen onderlinge afspraken tussen Bureau Jeugdzorg en jeugd-ggz gemaakt. Meer dan 80 procent van de verwijzingen naar de jeugd-ggz gaat nog via de huisarts. De jeugd-ggz heeft weinig vertrouwen in de expertise van het Bureau Jeugdzorg. In acht regio’s is sprake van gedoogbeleid: partijen hebben wel kennis van de werkwijze van de ander, maar men werkt vooral langs elkaar heen. Men tolereert de ander, maar integreert niet. Dit leidt tot dubbel werk en een trage start van de behandeling. Juist omdat het om kinderen gaat, is snelheid geboden en moet dit dus veranderen.

De meeste Bureaus Jeugdzorg geven na een lang traject (vaak drie maanden of meer) een algemene indicatie voor vervolghulp af. De jeugd-ggz start vervolgens alsnog het eigen intaketraject. Een kwestie van dubbele pech voor het kind. Dubbel je verhaal doen, dubbele tijd kwijt.

Ook na het starten van de behandeling bij de jeugd-ggz is de meerwaarde van samenwerking met het Bureau Jeugdzorg minimaal. De jeugd-ggz verstrekt geen gegevens aan het Bureau Jeugdzorg, waardoor het volgen van de behandeling van het kind door het Bureau Jeugdzorg niet mogelijk is. En dan verwijzen veel huisartsen ook nog eens rechtstreeks naar de jeugd-ggz. Zo ontstaan twee loketten, terwijl de Wet op de jeugdzorg dit juist wil voorkomen.

Een van de vijftien onderzochte regio’s laat zien dat een goede samenwerking wel degelijk mogelijk is. In Gouda kent men de succesfactoren. Hier hoeven kinderen niet twee keer hun verhaal te doen voordat ze hulp krijgen. Het werkproces van het Bureau Jeugdzorg loopt naadloos over in dat van de jeugd-ggz. Ggz-medewerkers bekleden sleutelposities bij diagnostiek en indicatiestelling en er zijn korte lijnen tussen hulpverleners van Bureau Jeugdzorg en jeugd-ggz.

Maatwerk
In alle andere regio’s moeten betrokken partijen meer maatwerk leveren. En er moeten scherpe keuzes gemaakt worden. Of het Bureau Jeugdzorg geeft een algemene indicatie voor vervolghulp af in korte tijd - denk aan maximaal tien werkdagen. Of het opstellen van de indicatie kost meer tijd, maar is helder en richtinggevend voor de vervolghulp. In dit laatste geval is de jeugd-ggz eraan gehouden de activiteiten direct te starten.

Op het dubbel uitvoeren van werkzaamheden zou een sanctie moeten staan. Dit kan door een norm te stellen voor de tijd die het Bureau Jeugdzorg en de jeugd-ggz samen nodig hebben om tot het starten van de behandeling te komen. Het Bureau Jeugdzorg moet een kind intensief kunnen volgen nadat de behandeling is gestart. Dat is vooral belangrijk als de vervolghulp aan het kind ingewikkeld is, als er meerdere partijen bij betrokken zijn en coördinatie dus is vereist.

Ten slotte is vereist dat informatie over cliënten wordt uitgewisseld - tussen hulpverleners uit dezelfde sector of tussen hulpverleners uit verschillende sectoren. De wetgeving die geldt voor de jeugdzorg en de jeugd-ggz geeft voldoende mogelijkheden om dit effectief én volgens de privacyregels te doen. Het benutten van al ontwikkelde meldcodes (bijvoorbeeld de meldcode KNMG voor huisartsen, de meldcode NIZW voor beroepsgroepen) en de door het College bescherming persoonsgegevens (CBP) ontwikkelde regels kan hierbij helpen.

Uiteindelijk draait het allemaal om het kind dat hulp zoekt. Als de instellingen meer in de geest van de Wet op de jeugdzorg handelen, kan wel degelijk kwalitatief betere en snellere hulp verleend worden. Maar dit vraagt creativiteit en flexibiliteit van de spelers in het veld, want zij bepalen uiteindelijk het resultaat.

De auteurs zijn respectievelijk plaatsvervangend hoofd van de vestiging Amsterdam van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en seniorinspecteur van de Inspectie jeugdzorg.