”Drop met 0 procent vet!” (maar wel met veel suiker en calorieën). ”Biscuit vol melk en rijk aan calcium!” (maar een simpel glas melk bevat meer calcium en minder calorieën). Met dit soort kreten op alledaagse voedingsmiddelen wordt de consument met grote regelmaat op het verkeerde been gezet. Onlangs heeft het Europees Parlement een eerste stap gezet op weg naar nieuwe wetgeving ten aanzien van dergelijke voedings- en gezondheidsclaims. Nieuwe regels zijn onmisbaar, want de huidige wetgeving maakt handhaving nagenoeg onmogelijk. Producenten van levensmiddelen hebben nu vrij baan.De nieuwe Europese verordening helpt de consument bij het maken van eerlijke keuzes en levert een bijdrage aan de aanpak van overgewicht. De laatste tien jaar is het aantal mensen met overgewicht nationaal en mondiaal sterk gestegen. Inmiddels kampen zo’n 3,5 miljoen volwassen Nederlanders (40 procent) met overgewicht en ook onder jongeren is sprake van een groeiend probleem: 14 procent van de jongens en 17 procent van de meisjes is te dik. De huidige generatie kinderen wordt daardoor waarschijnlijk gemiddeld minder oud dan de generatie van hun ouders. In de strijd tegen overgewicht heeft de consument behoeft aan duidelijke en eerlijke informatie over wat wel en niet gezond is.

Addertjes
Met de nieuwe wetgeving die eraan komt zijn we op de goede weg, maar er zitten nog wel enkele addertjes onder het gras. Onder zware druk van de industrie heeft het Europees Parlement ingestemd met een compromis. Zo worden ook voedingsclaims toegestaan op ongezonde producten, bijvoorbeeld producten die veel zout of vet bevatten. De voedingsclaim moet dan even duidelijk zijn als de mededeling over het vet of zout. Je krijgt dan de vreemde situatie dat er links op een verpakking staat: ”bevat 0 procent vet!” terwijl rechts wordt vermeld: ”bevat veel suiker”. Onduidelijkheid ten top.

Sterker nog: sommige producenten van voedingsmiddelen suggereren zelfs dat veel suiker goed is. Vaak wordt de consument in de maling genomen met claims als: „bevat pure druivensuiker, voor de snelle energie.” Dat druivensuiker juist een zeer ongewenst ingrediënt is, wordt hiermee volledig omgedraaid tot iets positiefs.

Het tweede probleem met de verordening is het mogelijke gebrek aan duidelijkheid over de grote groep vage claims. De productgroep snacks en zoetwaren heeft, na de groep zuivel, de meeste claims. Fabrikanten van juist deze productgroep hebben blijkbaar het instrument claims aangegrepen om de ongezonde voedingswaarde van de producten te maskeren.

De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) concludeert op basis van onderzoek dat veel bedrijven zich bedienen van vage claims, zoals ”past in een verantwoord dieet”. Strikt gezien kan deze claim op elk voedingsmiddel van toepassing zijn. Immers, ook een patatje oorlog past -mits met mate- binnen een verder volstrekt gezond dieet met voldoende groenten en fruit en volkorenproducten.

Daadwerkelijk
De nieuwe Europese verordening rondom voedings- en gezondheidsclaims vermeldt helaas niet expliciet aan welke eisen deze claims moeten voldoen. Het gevaar van mazen in de wet ligt daarom op de loer.

De Consumentenbond bepleit dat nooit de suggestie gewekt mag worden dat een product gezonder is dan daadwerkelijk het geval is. De Europese verordening die nu is aangenomen, is een geweldige stap vooruit, maar bij de uitwerking en implementatie ervan moeten de mazen worden gedicht. Gebeurt dat niet, dan zal de levensmiddelenindustrie weer alle marketinginstrumenten inzetten om ongezonde producten toch gezond(er) te laten lijken.

De auteur is beleidsmedewerker gezonde voeding bij de Consumentenbond.