Thaksin Shinawatra: populist met dikke portemonnee
BANGKOK (ANP) – Thaksin Shinawatra, die dinsdag door het leger werd afgezet als premier van Thailand, is een steenrijke zakenman die ’in de politiek’ ging. Met populistische maatregelen verwierf hij vele vijanden in de elite en veel fans onder de gewone burgerij. Maar uiteindelijk wist hij de steeds sterkere oppositie tegen zijn bewind niet in de hand te houden.
Thaksin werd op 26 juli 1949 geboren in de Thaise provincie Chiang Mai. De familie Shinawatra was toen al de rijkste en invloedrijkste clan van het Aziatische land. De Shinawatra’s hadden en hebben nauwe handen met het koningshuis, de strijdkrachten en de ambtelijke elite. De familie maakte fortuin met onder meer het verpachten van landerijen, de zijdehandel en onroerend goed.De jonge Thaksin studeerde in 1973 af aan de politieacademie en volgde een studie strafrecht in de Verenigde Staten. Binnen de gelederen van het Thaise politieapparaat rees zijn ster al snel, maar hij besloot in 1987 dat hij een zakelijke carrière wilde. Thaksin richtte de Shinawatra Computer and Communications Group op, een stap die hem uiteindelijk onder meer de grootste telecomaanbieder van Thailand zou maken.
In 1994 stapte hij over naar de politiek, direct als minister van Buitenlandse Zaken voor de Palang Dharma Party. In 1995 was Thaksin al opgeklommen tot de post van vicepremier. In de jaren daarna is hij beschuldigd van misbruik van geheime staatsinformatie ten behoeve van zijn zakelijke belangen, claims die nooit formeel zijn onderzocht.
In 1998 achtte Thaksin de tijd rijp om een eigen partij op te richten met de nationalistische naam Thai Rak Thai, Thai houden van Thai. Drie jaar later, op 9 februari 2001, kon de zakenman–politicus aantreden als de 23e premier van Thailand. In datzelfde jaar leek hij al direct een rechterlijk verbod te krijgen om zijn functie uit te oefenen, omdat hij geen open kaart gespeeld zou hebben over zijn zakelijke belangen, maar het liep met een sisser af.
Thaksin wist in zijn eerste jaren als premier ook indruk te maken. Thailand had in 2001 nog flink last van de gevolgen van de financiële crisis in Azië, maar onder meer door populistische maatregelen zoals subsidies en giften wist hij de binnenlandse consumptie weer in de lift te krijgen en de economische groei te doen toenemen. Hij verklaarde tot tevredenheid van vele Thai de oorlog aan de drugshandel.
De erosie van zijn machtsbasis was evenwel ook gaande. Vooral binnen de stedelijke elite van Bangkok en binnen intellectuele kringen rees de kritiek op Thaksins vermeende machtsmisbruik en nepotisme. Ondanks de toenemende kritiek werd Thaksin in maart 2005 herkozen als eerste minister.
De politieke doodsklap voor de premier was een schandaal over kennelijke malversaties met familiekapitaal. De zaak draaide om de verkoop van het aandelenpakket waarmee familie van de premier de lakens uitdeelde in het telecomconcern Shin Corp, aan een bedrijf in Singapore. Met die deal was liefst 1,87 miljard dollar gemoeid.
Direct na de verkoop werd duidelijk dat de familie Shinawatra handig gebruik had gemaakt van door Thaksin aangepaste wetgeving en daardoor belastingvrij veel geld voor de aandelen had kunnen toucheren.
De oppositie groeide intussen gestaag en zelfs gewone Thai begonnen al te roepen dat Thaksin met de verkoop van de aandelen een mooi Thais bedrijf heeft uitgeleverd aan buitenlanders. De aandelenverkoop leidde tot massale betogingen waaraan steeds meer Thai meededen.
Thaksin probeerde zijn politieke mandaat te houden door vervroegde verkiezingen op 2 april dit jaar. Maar door een boycot van de oppositie en de aanhoudende betogingen brokkelde de zorgvuldig gemetselde sokkel onder zijn voeten weg.
Het Hooggerechtshof verklaarde in mei de verkiezingen ongeldig. Voor oktober werden nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Thaksin, die in april een stap had teruggedaan vanwege de protesten, keerde een maand later terug als premier, volgens hemzelf uit landsbelang. Maar de situatie in het land bleef gespannen en de geruchten over een staatsgreep werden steeds sterker. Nadat Thaksin dinsdag de chefstaf van de strijdkrachten ontsloeg greep het leger in.