Als er één sector na 11 september 2001 over het randje van de afgrond scheert, is het wel de luchtvaart. De aanslagen met vier vliegtuigen in de Verenigde Staten veranderde de luchtvaartbranche voorgoed.Niet alleen ín het vliegtuig werd alles anders, ook daarbuiten.

In de Verenigde Staten gingen tien maatschappijen failliet, werd in totaal 40 miljard dollar (30 miljard euro) verlies geleden en verdwenen in de luchtvaartwereld 150.000 banen.

Ondanks tegenvallers als de hoge brandstofprijzen lijkt de sector op de weg terug. Het aantal vluchten en passagiers is terug op het niveau van voor september 2001. „Vijf jaar later hebben we een hele andere industrie, en in sommige gevallen zijn we er sterker uitgekomen”, zegt topman Douglas Perker van US Airways.

Delta Air Lines, nummer drie van de Verenigde Staten, was vorig jaar bijna bankroet. De maatschappij staat nog altijd onder curatele, maar de vooruitzichten zijn positief. Vooral de internationale routes doen het goed. Daar ligt volgens topman Glen Hauenstein de toekomst. „We willen 40 procent van de omzet uit het internationale verkeer halen.”

De Amerikaanse maatschappij, met het hoofdkantoor in Atlanta, leunde te sterk op het nationale verkeer. Delta bleek te vatbaar voor de concurrentie van prijsvechters als Southwest Airlines, JetBlue en AirTran Airways. Dat, gecombineerd met hoge pensioenkosten, was de bekende molensteen. Toen 11 september kwam en de markt instortte, leek er voor Delta geen toekomst meer.

Anno 2006 is Delta de leidende carrier tussen de Verenigde Staten en Europa. De maatschappij wil vooral groeien in New York, de grootste vliegmarkt ter wereld. Alle Boeings die de oceaan oversteken, worden opgeknapt: nieuw videosysteem, nieuwe stoelen. Alles bedoeld om de klant „in de watten te leggen.” Waarom het ijsje dat op weg van Amsterdam naar New York wordt uitgedeeld op de terugweg ontbreekt, kan de woordvoerster van Delta niet zeggen.

Geen sector is zo gevoelig voor incidenten en dreigende terreur als de luchtvaartwereld. „Er hoeft maar iets te gebeuren en we zitten dik in de problemen”, aldus een woordvoerder van easyJet. De prijsvechter berekende dat het terreuralarm van vorige maand in Londen de maatschappij 4 miljoen pond (5,5 miljoen euro) kostte. EasyJet annuleerde 469 vluchten.

Bij British Airways vielen tussen 10 en 17 augustus 1280 vluchten uit. Het aan de grond houden van de toestellen, kosten van extra hotelovernachtingen voor gestrande passagiers, eten en drinken en het retourneren van koffers leverden een prijskaartje op van in totaal 40 miljoen pond (55 miljoen euro).

In eigen land lijkt KLM-Air France nauwelijks last te hebben. De luchtvaartcombinatie vervoerde vorige maand 6,3 miljoen passagiers. Dat betekent een stijging van 4,7 procent vergeleken met vorig jaar. Ook namen de inkomsten per passagier toe.

De International Air Transport Association (IATA) verwacht dat luchtvaartmaatschappijen wereldwijd in 2006 minder verlies lijden dan eerder geraamd. In juni rekende de IATA nog op een verlies van 3 miljard dollar (2,2 miljard euro), maar dat is nu bijgesteld tot 1,7 miljard dollar (1,3 miljard euro).

Deze positievere voorspelling wordt gevoed door de sterker dan gedachte economische groei en een recordstoelbezetting. Het aantal passagiers is sinds 2002 gestegen.

Het lijkt erop dat de wereldwijde luchtvaart het in 2006 een stuk beter gaat doen dan in 2005. Toen werd een verlies van 3,2 miljard dollar (2,4 miljard euro) geleden.

De internationale verschillen zijn groot. Zo lijden Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen volgens de IATA dit jaar een gezamenlijk verlies van 4,5 miljard dollar (3,3 miljard euro), terwijl in Europa sprake zal zijn van een winst van 1,8 miljard dollar (1,3 miljard euro). De Aziatische luchtvaart blijft daarbij iets achter met een winst van 1,7 miljard dollar (1,2 miljard euro).