Wie in Duitsland Bijbelgetrouw is, heeft niet veel mogelijkheden om een studie theologie vanuit dit perspectief te volgen. Sinds 25 jaar bestaat er de Freie Theologische Akademie in Giessen, opgericht als reactie op de liberale theologie van de academische opleidingen aan de openbare universiteiten in Duitsland.Dr. Klautke was in Giessen docent, maar hij verliet met twee andere docenten deze universiteit. Hij had bezwaren tegen de ideeën achter evangelisatieconcepten zoals Willow Creek, de Alpha-cursus en de Duitse massacampagne Pro Christ, vormen van neo-evangelicalisme die in Giessen steeds meer invloed kregen.

Klautke wil er weinig over kwijt. De situatie is nog net zo als enkele jaren geleden, zegt hij. „Giessen is niet gereformeerd, ik denk dat Heverlee nog conservatiever is.”

De ART werd in 2000 opgericht, met als doelstelling het onderwijs geven in en bevorderen van de gereformeerde theologie in Duitsland. De Marburgse academie voelt zich verwant met de Heidelbergse Catechismus, de kleine catechismus van Luther (waarin wel het artikel over de boete geschrapt is) en de Chicagoverklaring uit het jaar 2000. Docenten zijn, naast Klautke, dr. W. Nestvogel en de Japanner dr. Toshio Ozawa (oude talen).

Als ethicus, gepromoveerd bij prof. dr. J. Douma aan de vrijgemaakte Theologische Universiteit in Kampen, publiceerde Klautke diverse studies, bijvoorbeeld over het homohuwelijk. Vorige week was hij te gast bij de Haamstedeconferentie, waar hij zijn zorgen over het onderwijs kenbaar maakte. Christenen die te ver van scholen van eigen signatuur wonen, zien zich soms genoodzaakt aan thuisonderwijs te doen. Dit is echter verboden. Enkele ouders kregen zelfs te maken met tijdelijke inhechtenisneming.

Duitsland kent inmiddels ook de hoofddoekjesaffaire rond de islam. Het verbod van religieuze symbolen op scholen in Sleeswijk-Holstein, vorige week in het nieuws, herkent Klautke. „De staat zegt neutraal te zijn en een kruis bijvoorbeeld kwetst moslims. Dergelijke verboden zijn echter niet typerend voor geheel Duitsland. De afzonderlijke deelstaten hebben een eigen inbreng in het beleid.”

Nederlandse steun

Vanuit Nederland wordt de ART gesteund door de stichting Vrienden van Marburg. Zij helpt Klautke vooral bij het verspreiden van lectuur. Klautke houdt zich momenteel bezig met het vertalen van de ”Gereformeerde Dogmatiek” van Herman Bavinck in het Duits. Het is de bedoeling dat de Duitse uitgave alle voetnoten bevat, die in de Nederlandse edities niet geheel correct zijn opgenomen. De Nederlandse editie is bovendien niet volledig van bibliografische gegevens voorzien.

Het blijft een strijd om het gereformeerde gedachtegoed een plaats te geven in een land waar Luther en Heidelbergse theologen het geluid van de Reformatie krachtig hebben verbreid. „Ik heb nooit grote verwachtingen gehad”, zegt Klautke. „Toch ben ik dankbaar voor wat er tot stand gebracht is. Er is een tijdschrift en er is een faculteit met vijf studenten en enkele gemeenten. Maar het blijft klein.”

De academie is verwant aan de belijdenisbeweging Geen Ander Evangelie en wil predikanten, evangelisten en zielzorgers opleiden, vooral ten behoeve van de tot nu toe negen ”belijdende” protestantse gemeenten in Duitsland. Klautkes gemeente van Hannover (naar welke stad de ART overigens hoopt te verhuizen) en die Giessen tellen respectievelijk 75 en 45 leden. „En dat zijn direct de grootste gemeenten”, zegt Klautke veelzeggend.

Niet best

Het is volgens Klautke moeilijk om een vergelijking met Nederland te trekken als het gaat om de geestelijke situatie in Duitsland. In 1987 verliet hij Nederland. „Maar de theologische situatie is hier niet best. De klassieke historische kritiek kwam weliswaar uit Frankrijk, maar werd in Duitsland uitgewerkt. Dat stempelt nog steeds het huidige theologische klimaat.”

Van de Evangelische Kirche in Deutschland (EKD) heeft Klautke weinig verwachting. „De EKD is een volkskerk, zegt dus wat het volk wil. De centrale boodschap is erg mensgericht: hoe kan ik me goed voelen, niet: hoe raak ik van mijn zonde verlost. De boodschap is vol psychologie en feminisme. De EKD biedt een stuk sociale dienstverlening met een godsdienstige achtergrond. Er zijn gelukkig wel enkele trouwe voorgangers in deze kerk die met rust gelaten worden, maar zij hebben verder geen invloed.”

Ook de zogenoemde vrije kerken (Freikirchen), doorgaans van evangelische signatuur, bieden voor Klautke geen alternatief. „Helaas is daar ook sprake van Willow Creekachtige methoden van show en drama om de boodschap aantrekkelijk te maken. In mijn jeugd kon je daar nog de boodschap van het Evangelie horen. Die was er vroeger ook in piëtistische kringen van het Gnadauerverband, maar dat is inmiddels ook niet meer het geval. Ik wil niet pessimistisch zijn, maar ik ben wel realistisch.”