Wie altijd heeft gedacht dat Beieren een uitsluitend rooms-katholieke deelstaat was, heeft het mis. Van de 12 miljoen inwoners die de deelstaat telt zijn er ruim 7 miljoen rooms-katholiek en is ruim 2 miljoen protestant. Begin 19e eeuw werd het voornamelijk protestantse Frankenland, het gebied rond Neurenberg, bij Beieren gevoegd.Maar ook in van origine rooms-katholieke dorpen en steden in Beieren stuit men op protestantse kerken. Na de Tweede Wereldoorlog nam ook de Zuid-Duitse deelstaat vluchtelingen uit de Oost-Duitse gebieden op die bij de Sovjet-Unie of Polen waren gevoegd. Deze zogenaamde Vertriebenen waren voor een belangrijk deel protestant. Zo kan het gebeuren dat zelfs in kleine plaatsen als Starnberg en Tutzing een lutherse kerk of zelfs een Evangelische Academie te vinden is.

De 72-jarige prof. dr. Hubert Gindert ziet de teloorgang van de rooms-katholieke kerk in Beieren met lede ogen aan. „De binding aan de kerk wordt minder. Dat kan men objectief vaststellen door te kijken naar het kerkbezoek, dat twee keer per jaar wordt gemeten. De cijfers wijzen uit dat het kerkbezoek in Beieren hoger ligt dan in andere deelstaten, maar toch constateren we een afnemende tendens.”

De terugloop van het kerbezoek heeft consequenties voor de kerk, stelt Gindert vast, die jarenlang belangrijke lekenfuncties in de rk-kerk in Beieren heeft vervuld. „De structuren van de kerk zijn nog intact. De kerk hier beschikt over eigen scholen, crèches en opleidingsinstituten. Maar toch merk je dat de financiële kracht van de kerk minder wordt. Als mensen haar verlaten, wordt dat niet gecompenseerd door mensen die zich bij de kerk aansluiten.”

Het grootste probleem voor de kerk, constateert Gindert, is „de innerlijke motivatie. Er zijn kerkelijke leden die verschillende onderdelen van de rooms-katholieke leer afwijzen. Ik denk aan de rol van de paus, maar er zijn ook andere zaken. Deze innerlijke distantie vermindert de kracht van de kerk.”

Door zijn lekenfuncties heeft prof. dr. Gindert die losmaking van nabij meegemaakt. „Het begon in de jaren zeventig. De mensen lieten zich steeds minder door de kerk gezeggen. Het kerkvolk wilde zich niet onderwerpen aan wat de kerk zei. Dat heeft catastrofale uitwerkingen gehad. Denk alleen maar aan abortus en echtscheiding. Dat zijn zaken die sterk zijn toegenomen.”

Gindert roept in herinnering de uitspraak van paus Johannes Paulus II dat de mensen leven alsof er geen God is. „Je kunt je afvragen hoe het zo ver heeft kunnen komen. Voor de mensen is het natuurlijk veel gemakkelijker zo te leven. Ze trouwen niet meer, krijgen amper kinderen. Zelfs de politici huwen niet meer. We hebben hier in Beieren een minister van Justitie die met haar vriend samenwoont.”

Dat accepteert men van een CSU-politicus?

„Is er een alternatief? Wie het niet eens is met wat op zedelijk gebied gebeurt moet zich afvragen of het bij de SDP, de FDP of de Groenen beter is. Het is daar niet beter, eerder nog slechter. Dus er is nauwelijks een alternatief.”

Volgens Gindert zijn er mensen in Beieren die overwegen niet naar de stembus te gaan. „Stoiber heeft veel rooms-katholieken tegen de haren in gestreken door die bewuste minister van Justitie in zijn kabinet op te nemen. Daarmee wilde hij de moderne vrouwen aanspreken. Tegelijk vervreemdt hij een deel van het elecoraat van zich. Wat hij aan de ene kant wint, verliest hij aan de andere kant. De opkomst bij verkiezingen wordt steeds lager. De grootste partij is die van de niet-kiezers’.”

Hoe ziet Stoiber de rooms-katholieke kerk?

„Stoiber heeft een ordentelijke relatie met de kerk. Maar hij ziet zich tegenover de druk van een bevolking geplaatst die zich in toenemende mate van de kerk distantieert. Een politicus is geïnteresseerd in macht en de handhaving daarvan. Dan gaat het erom dat je zo veel mogelijk mensen aan je bindt. Dat leidt tot verwatering van de christelijke politiek, zodat veel mensen zeggen dat de CSU de C van christelijk maar beter kan weglaten.”

voetnoot (u17(Dit is het derde deel in een serie van vier over de Duitse deelstaat Beieren. De vorige artikelen verschenen 2 en 5 september.