Uit onderzoek van adviesbureau Berenschot komt naar voren dat er een groep van ongeveer 12.000 tot 14.000 ongemotiveerde jongeren is. Deze groep bestaat veelal uit voortijdige en werkloze schoolverlaters. Ze maken geen gebruik van de kansrijke initiatieven om aan werk of aan een diploma te komen. Vanwege onwil blokkeert deze groep in een school- of werkloopbaan.Wettelijk is het volgens het genoemde onderzoeksbureau bijna niet mogelijk hier wat tegen te doen. Daarom koos staatssecretaris Van Hoof (Sociale Zaken) er in eerste instantie voor om vooral bij gemeentelijke initiatieven aan te haken. Ook wilde hij deze jongeren op vrijwillige basis proberen te bewegen naar een ’drilkamp’ te gaan om discipline te leren en aan hun toekomst te gaan werken. Het CDA, de VVD en ook de PvdA vonden dit niet ver genoeg gaan. De ministerraad heeft nu, op voorstel van de staatssecretaris, besloten deze groep jongeren in een kazerneachtige omgeving op te vangen.

Doordenking

De invulling van deze zorg vraagt om een goede doordenking. Wat de SGP-jongeren betreft betekent dit een verplichte deelname aan ’werkkampen’, die we overigens liever duiden als leer-werkkampen. Daarbij moet het wel gaan om aantoonbaar onwillige en ongemotiveerde jongeren. Als dat met de huidige wetgeving niet mogelijk is, moet er een voorstel komen om dit te wijzigen. De premier heeft in zijn toelichting hier al een voorzet voor gegeven.

Het is niet goed voor deze jongeren om ongeschoold en werkloos te blijven. Dat geeft allerlei problematische neveneffecten. Zo is er bijvoorbeeld een verhoogde kans op criminaliteit onder deze groep jongeren. Gezien de inzet en de verantwoordelijkheid die van iedere Nederlander gevraagd worden, is het ook rechtvaardig om tegen onwillig en ongemotiveerd gedrag op te treden. Daar komt bij dat de sociale zekerheid voor deze groep de staat het nodige kost. Van jonge mensen die gezond van lijf en leden zijn, moet en mag een inspanning gevraagd worden.

Risicogroep

De genoemde groep jongeren is een risicogroep. Daarom verdienen ze onze zorg en aandacht. Daarin mag barmhartigheid niet ontbreken. Wat ons betreft krijgt dat vorm door de verplichte deelname aan een leer-werkkamp te combineren met de volgende voorstellen.

Voor iedereen die door onwilligheid en ongemotiveerdheid geen diploma haalt, zou de leerplicht verlengd moeten worden. Daarbij moet ook een meldingsplicht voor scholen komen om deze jongeren bij de leerplichtambtenaar te melden als ze hun diploma niet hebben gehaald.

Naast de rechten en de plichten van de leerplichtwet zou er een strakke begeleiding moeten komen. Deze begeleiding moet bestaan uit een hechte samenwerking tussen het personeel van het leer-werkkamp en de leerplichtambtenaar. Het uitgangspunt voor deze begeleiding is wat ons betreft samen te vatten in: zonder relatie geen prestatie. De begeleiders van deze jongeren moeten in staat zijn een goede relatie met hen op te bouwen en ze moeten het ook in gezamenlijkheid doen. Daarin moet duidelijk zijn dat het ontwikkelen van talenten en een goede voorbereiding op de arbeidsmarkt zinvol zijn.

Een dergelijke begeleiding moet niet alleen op school of in het leer-werkkamp plaatsvinden. Het moet breder gedragen worden en betekenis hebben. De context van de jongere moet betrokken worden bij de begeleiding. Daarom zou er vanuit het maatschappelijk werk begeleiding voor (pleeg)ouders en/of de leerling moeten zijn. Opvoedingsondersteuning, het inzetten van psychische hulp en het werken aan motivatie kunnen vanuit deze invalshoek goed ingezet worden. Ook worden de inspanningen dan over meerdere schouders verdeeld. Om effectief te kunnen zijn, moet een maatschappelijk werker samenwerken met de leerplichtambtenaar en met de begeleider in het leer-werkkamp.

Na het behalen van een diploma moet deze hulp een vervolg krijgen. De rol van het leer-werkkamp en de leerplicht kan worden overgenomen door plaatselijke leer-werkinitiatieven of door de reclassering. De maatschappelijk werker zou daarbij de vaste begeleider kunnen blijven. Het uitgangspunt hierbij moet zijn de begeleiding af te bouwen nadat iemand vast werk heeft gekregen.

Discipline

Al deze inspanningen kosten een hoop geld. Daarom wordt er wat ons betreft ook voor de kost gewerkt in een leer-werkkamp. In een strak dagprogramma moet daarvoor naast het leren nadrukkelijk ruimte gemaakt worden. Hierdoor kan er discipline worden aangeleerd. Ook zou deze werkervaring tegelijkertijd het leereffect van een stage kunnen krijgen. Met een stukje productie of dienstverlening kunnen de jongeren (een deel van) de gemaakte kosten terugverdienen.

Elke leerling is uniek en elke leerling telt. De genoemde groep probleemjongeren vraagt daarom onze aandacht en inzet. Het geven van hulp en het eisen van inspanning moeten wat ons betreft samengaan. Dat is barmhartig en rechtvaardig. Het is een actuele vertaling van Gods gebod.

De auteur is voorzitter van de SGP-jongeren.