Kerk & religie

Prof. Van Oort: Woorden Jezus in Judasevangelie

AMSTERDAM - „Soms denk ik dat de geschiedenis zich herhaalt. Toen het Evangelie van Thomas eind jaren vijftig in Nederland bekend werd, deed men daar zeer denigrerend over. Dat doet intussen geen zinnig mens meer. Sinds wanneer is het onmogelijk dat er echte woorden van Jezus buiten de canonieke Evangeliën voorkomen? In het Evangelie van Judas is dat het geval.”

Van een medewerker
5 September 2006 10:04Gewijzigd op 14 November 2020 04:04

Dat zei prof. dr. J. van Oort maandag tijdens de presentatie van de eerste, door hem vervaardigde vertaling van het Evangelie van Judas in het Nederlands. De vertaling is omlijst met een inleiding en een verklaring. In de tekst komen volgens de hoogleraar aan de Nijmeegse Radbouduniversiteit een drietal authentieke uitspraken van Jezus voor. Zij luiden als volgt: „En zij (dat zijn degenen die in Jeruzalem offers brengen) hebben bomen geplant die geen vruchten voortbrengen, in Mijn Naam, en op een schandelijke wijze”, „Een bakker kan niet de gehele schepping onder de hemel voeden” en „Het is onmogelijk om zaad te zaaien op een rots en daarvan vrucht te oogsten.”Prof. Van Oort behoort niet tot de sceptici die zich afvragen wat dit nu om het lijf heeft. Maar hij stelt wel: „Ik identificeer me niet met de tekst. Ik ben ook enthousiast over andere dingen. Maar als wetenschapper vind ik dit oude Evangelie van Judas wel heel bijzonder. We hebben hierin te maken met een onbekend facet van het oerchristendom.”

Na de aanbieding van het eerste exemplaar ging Annemieke Schrijver, presentatrice bij de IKON, in gesprek met prof. Van Oort. De hoogleraar meent dat het beeld van Judas in „de oudste lagen van het Nieuwe Testament” niet dat van de verrader is, maar van degene die meewerkt aan de volvoering van het goddelijke heilsplan. Hij denkt dat de islamitische traditie Judas terecht positief waardeert.

Een persvertegenwoordiger vraagt of het Evangelie van Judas toegevoegd dient te worden aan de vier canonieke Evangeliën en of het aanbeveling verdient het in kerkdiensten te gebruiken. „Nou”, reageert Van Oort, „ik spreek nu als historicus. In de canon hebben we de oudste Evangeliën. Het Evangelie van Thomas, uit ongeveer 140, bevat andere, voor een deel authentiekere uitspraken van Jezus dan het Nieuwe Testament. Ook voor het Evangelie van Judas geldt dat in een drietal uitspraken.

Er zijn in totaal 53 evangeliën bekend. Als voorgangers van al die evangeliën op de hoogte zouden moeten zijn, krijgen ze het wel heel druk. Daarbij komt dat de ontwikkeling van de canon niet uit de lucht komt vallen. Die is niet helemaal voor niets geweest.”

De Nijmeegse hoogleraar beschouwt het nieuw ontdekte evangelie als een aanvulling op het beeld dat het oerchristendom zeer veelkleurig is geweest. Het Evangelie van Judas is een product van de stroming van de gnostiek. „Dé gnostiek bestaat echter niet”, benadrukt Van Oort. „Niet alle gnostici ontkenden dat Jezus werd gekruisigd en dat Hij opstond. Gnostiek kun je vaak ook vertalen met „mystiek.” In die zin was ook de apostel Paulus een gnosticus. Het is echter duidelijk dat het Judasevangelie een ketterse variant van het christendom openbaart. Door een latere ontwikkeling is deze variant opzijgeschoven.”

Welke versie is de ware, dringt Schrijvers aan. „Dat weet ik niet”, reageert prof. Van Oort. „Er is waarheid. Maar, zoals Jezus in het Evangelie naar Johannes zegt, je wordt daarin ingeleid. De waarheid heeft diverse facetten. De vier canonieke Evangeliën verschillen al heel erg.”

Het Evangelie van Judas rept niet van Jezus’ sterven en opstanding. „Gaat het verzoenend lijden daarmee aan gort? Legt dat daar een bom onder?” vraagt Schrijver. Prof. Van Oort: „Dat is niet aan de orde. Maar het Evangelie van Judas is wel een openbaring van een heel belangrijke stroming in het oerchristendom.”

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer