Zijn promotie tot staatssecretaris, die twee maanden geleden bekend werd, kan voor Tarcisio Bertone nauwelijks als een verrassing zijn gekomen. Een paar jaar geleden vergeleek de mediagenieke kardinaal de Rooms-Katholieke Kerk met een voetbalorganisatie. Bertone stelde de toen nog kardinaal Joseph Ratzinger op als aanvoerder. Als clubpresident, de man achter de schermen, zag hij zichzelf wel zitten. Voorspellend vermogen kan Bertone niet worden ontzegd.Voor anderen was Bertones benoeming als belangrijkste man na de paus wel een verrassing. De staatssecretaris heeft de hoogste functie in de Romeinse curie, het bestuurapparaat van de paus. Hij geeft onder andere leiding aan het buitenlands beleid van de Heilige Stoel. En juist buitenlandse en diplomatieke ervaring ontbeert Bertone. Hij is nooit nuntius (pauselijk ambassadeur) geweest en hij heeft niet op de pauselijke diplomatenacademie gezeten. Die pre’s had zijn voorganger Angelo Sodano wel.

Scherpslijper
De 71 jaar geleden in de buurt van Ivrea (Piemonte) geboren prelaat is vooral een kei in kerkelijk recht. Hij is een van de auteurs van het kerkelijk wetboek uit 1983 en heeft 28 jaar les gegeven in canoniek recht. De voormalige aartsbisschop van Genua is als weinig anderen een scherpslijper. Hij was tussen 1995 en 2002 de rechterhand van Joseph Ratzinger in de Congregatie voor de Geloofsleer, die als waakhond van de orthodoxie optreedt. Bertone en Ratzinger ondertekenden gezamenlijk het voor de protestantse wereld beruchte document ”Dominus Iesus” over de unieke rol van de Rooms-Katholieke Kerk. Ratzinger en Bertone zijn als twee handen op één buik. De paus wil kennelijk een gelijkgestemde naast zich.

Maar beide mannen verschillen ook. Bertone is uitbundiger dan de bijna introvert opererende paus. Zijn optreden is weinig omfloerst en hij heeft geen moeite om onder andere lastige binnenkerkelijke knopen door te hakken. Zo maakte hij korte metten met de spirituele aspiraties van Civitavecchia, waar de lokale bisschop een huilend Madonnabeeldje erkend wilde hebben, en het populaire Kroatische bedevaartsoord Medjugorje, waar Maria zou zijn verschenen. Bertone weigerde hun het ’keurmerk’ van Rome te geven.

Bertone maakt van zijn hart geen moordkuil. Zo noemde hij dit jaar de roman ”De Da Vinci Code” een boek bestaande uit „beschamende en ongefundeerde leugens.” De theologie van Hans Küng gaat volgens hem over niet anders dan de „wetenschap van het goede leven.” De kardinaal stelde zich -met succes- op tegen de bouw van een moskee in Genua. Tegen de verplichting van de regionale raad dat het ziekenhuis waarvan hij president was de morning-afterpil moest verstrekken kon Bertone niet veel doen. „Maar ik weet wie in de regio voor de maatregel heeft gestemd”, liet hij dreigend weten.

Communicatietalent
Bertone behoort in tegenstelling tot Ratzinger tot een religieuze congregatie en wel tot de orde van salesianen, die zich bij uitstek richt op de jeugd. Bertone is dan ook een communicatietalent, ook al heeft hij met zijn hoekige gezicht geen mediageniek voorkomen. Hoe hij met de media omgaat, doet denken aan Johannes Paulus II, die aan de wieg van zijn carrière heeft gestaan. De vorige paus maakte hem in 1991 bisschop van Vercelli en haalde hem vier jaar later naar Rome om hem te laten dienen onder Ratzinger.

Bertone heeft het als opvolger van de autoritaire en geslepen diplomaat Sodano niet gemakkelijk. Dat de man uit Piemonte mogelijk wat directer zal zijn en meer in de openbaarheid zal treden, kan voor het Vaticaan een positieve uitwerking hebben, maar er is meer nodig om de uitdagingen van de Heilige Stoel tegemoet te treden. Bertone moet onder meer een brug slaan naar de Chinese autoriteiten, die de Rooms-Katholieke Kerk weinig ruimte geven.

Bertone weet in elk geval wat het is om met machthebbers om te gaan. In oktober vorig jaar bracht hij een bezoek aan Fidel Castro en roemde hij de banden tussen Cuba en de Heilige Stoel. Bertone heeft faam als ”trouble shooter”. Zo haalde hij de lastige Afrikaanse bisschop Milingo uit de klauwen van de Moonsekte, ook al was dat succes van korte duur. Vorige maand brak Milingo definitief met Rome.

Doordat Bertone op één lijn staat met Ratzinger, meer dan de eigenzinnige Sodano met de paus, zal het Vaticaan hoogstwaarschijnlijk als een beter geoliede organisatie voor de dag komen.