Nederlanders zijn grote voedselverspillers. Het Consumentenplatform van het ministerie van Landbouw becijferde onlangs dat ieder jaar 3 miljard euro aan verse etenswaren in de kliko verdwijnt. Consumenten nemen daarvan 2,1 miljard voor hun rekening, bedrijven de rest.Ter illustratie: de hoeveelheid energie die nodig is om dit verspilde voedsel te produceren, komt overeen met 2,5 keer de jaarcapaciteit van het Nederlandse windmolenpark. Zo’n 33.000 arbeidsplaatsen werken puur voor levensmiddelen die in de prullenbak verdwijnen.

Het bedrijfsleven heeft al vaker geprobeerd de verspilling in te dammen, maar tevergeefs. Een consortium wil deze pogingen nu naar een hoger plan tillen, aldus onderzoeker Henri Luitjes van Wageningen Universiteit. „We hebben in de afgelopen jaren geleerd dat voedselverspilling lijkt op onkruid, het komt altijd weer terug. Eenmalige acties of campagnes sorteren daarom weinig effect. Het is een probleem waarbij de hele keten moet meewerken aan oplossingen.”

Begin dit jaar namen Wageningen Universiteit en IBM al stappen om te komen tot het consortium, waaraan inmiddels supermarkten, Unilever, cateringbedrijf Sodexho, horecaondernemingen en Nederlands grootste groente- en fruitconcern The Greenery hebben beloofd mee te werken. Maandag trad het samenwerkingsverband voor het eerst naar buiten.

Aanbieders worstelen met het goed inschatten van de consumentenvraag. Bij gehakt is dat niet zo’n probleem, de omloopsnelheid is immers hoog genoeg. Biefstuk grijpen consumenten veel minder vaak uit het koelvak. „Kassagegevens zijn erg belangrijk. Voeg deze informatie samen met het weerbericht en je kunt de vraag naar bijvoorbeeld ijsjes inschatten. Zo verwachten we ook minder voor de hand liggende relaties bloot te leggen.”

Het consortium zal zich nadrukkelijk op de consument gaan richten, daar valt immers de grootste winst te behalen. Luitjes verwacht veel van systemen die elektronische agenda’s koppelen aan boodschappenlijstjes. „Tegenwoordig nemen consumenten niet de tijd om een lijstje op te stellen. Plannen helpt echter altijd om voedselverspilling tegen te gaan. Dat valt niet altijd mee in een druk gezin, dat meer lijkt op het Centraal Station. Als je echter de spoorwegboekjes op elkaar kunt afstemmen en je koppelt daar een recept aan, dan rolt automatisch een boodschappenlijstje uit de bus.”

Of dit soort moderne toepassingen aanslaan is de vraag, erkent ook Luitjes. „In Amerika zien we deze ontwikkeling al, maar er bestaat een gevaar dat we voor de muziek uit lopen.”

Computers en informatie spelen een belangrijke rol. Luitjes is daarom blij met de deelname van IBM Nederland. Woordvoerder Gerjan Fasse van IBM weet waar de kansen liggen. „Ketenintegratie en procesoptimalisatie”, heet dat in managementtaal. Ofwel, samenwerken en informatie delen. „Zodat van grond tot mond de verspilling afneemt.”

Fasse noemt een concreet voorbeeld. „Een boer weet halverwege het jaar of hij een goede spitskooloogst verwacht. Supermarkten kunnen daar al op inspelen door recepten met spitskool te verspreiden. Dat vergroot de vraag.”

Veel is afhankelijk van producenten en aanbieders. Karin van der Voort van The Greenery vindt verspilling een belangrijk onderwerp, maar „er zijn nog geen concrete stappen gezet. Het initiatief verkeert echt nog in het beginstadium.”

Eenzelfde geluid komt van Unilever. Woordvoerder Gerbert van Genderen Stort: „We voeren op dit moment gesprekken. Zo denken we na over de manier waarop onze producten door de keten heen en weer vliegen. Wellicht kunnen we onze voorraden beter op elkaar afstemmen.”

Toch verwacht Luitjes van Wageningen Universiteit veel van de samenwerking. Over vijf jaar moet de jaarlijkse besparing 1,2 miljard euro bedragen. Bedrijven moeten hun verspilling dan met 40 procent hebben teruggedrongen, particulieren met 25 procent. Het consortium neemt zelf de kosten -45 miljoen euro voor vijf jaar- op zich. „Het is niet de bedoeling dat verkoopprijzen omhooggaan, we willen juist een kostencomponent uit de keten halen.”