Vanaf de haven bij het Muiderslot is slechts een strook land te zien. Bebouwing is van 3 kilometer afstand moeilijk te ontdekken. De veerboot overbrugt de afstand in zo’n twintig minuten. Er zijn slechts enkele tientallen mensen aan boord. Al snel worden de aanlegsteigers bij Pampus zichtbaar. Een enkel scheepje ligt aangemeerd. Pampus heeft over belangstelling niet te klagen. Jaarlijks bezoeken 35.000 tot 40.000 mensen het eiland.Er zijn slechts twee permanente bewoners, de fortwachters. Het is ’s winters slechts zo’n twee tot drie weken niet mogelijk er te verblijven. Samen met hun honden wonen ze in het enige huis op Pampus. Het is een solide woning, vertelt Nanette Elfring. Dat is wel nodig ook, want de wind heeft vrij spel op het eiland. Het huis werd in de oorlogsjaren gebouwd door de Duitsers. „Zij hadden hier een radarpost. Bovendien gebruikten ze het eiland om te oefenen met bommenwerpers.” Het huis heeft muren van 70 centimeter dik, gemaakt van brikbeton. „Het is haast onmogelijk om een schilderijtje op te hangen.”

Nutsvoorzieningen zijn er niet. „Water halen we met de boot en de elektriciteit komt van aggregaten.” Behalve het huis is er een restaurant, waar bezoekers behalve eten ook informatie krijgen voorgeschoteld over de geschiedenis van het eiland.

Pampus was eeuwenlang slechts een zandplaat. De uitdrukking ”voor Pampus liggen” verwijst naar het feit dat schippers er nogal eens met hun vaartuig aan de grond liepen. In de negentiende eeuw ontstond het idee er een fort te bouwen. Vijandelijke schepen die via de Zuiderzee naar Amsterdam wilden, zouden het dan flink moeilijk krijgen. Op het ongeveer 300 meter brede eiland werd een betonnen vesting gebouwd.

De eerste en meteen ook de laatste dreiging kwam toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Nederland bleef neutraal. „Er werden zo’n 200 soldaten op het eiland gestationeerd”, vertelt gids Wilma Remiens. „Ze hadden echter niets te doen en verveelden zich stierlijk.” Toen de Afsluitdijk werd aangelegd en de schepen niet zomaar meer het IJsselmeer op konden, verloor Pampus zijn waarde. De soldaten vertrokken en zelfs de fortwachter moest in 1933 op zoek naar ander werk. Pampus werd een onbewoond eiland.

Als er al vijanden zouden zijn gekomen, dan was het innemen van het fort waarschijnlijk niet eenvoudig. Pampus is van slechts één kant bereikbaar: via de aanlegsteiger. Want vlak onder de waterlijn rond het hele eiland ligt een muur, waar schepen onherroepelijk op zouden zijn vastgelopen.

Het fort zelf ziet er stevig uit. Remiens wijst op de dikke betonnen muren. In de gangen is het kil en vochtig. Muren zijn wit uitgeslagen door zout en kalk. In de telegraafkamer zijn nog enkele kabels te zien. Het is nu nauwelijks voor te stellen dat hier mensen konden verblijven. Toch is er nog wat leven in het fort. Er vliegen enkele zwaluwen rond en een kikker heeft er zijn plaats gevonden. Een paar bezoeksters gruwen als ze het groene diertje zien. In het fort was aan alles gedacht. Zo waren er voldoende slaapzalen. De voorraadkamer bevond zich op het koelste punt.

Tegenwoordig worden er in de voorraadkamer huwelijken gesloten. Ook worden op Pampus feesten, presentaties en evenementen gehouden. Het is zelfs mogelijk om er op elkaar te schieten - tijdens het lasergamen.