De Vineyard Gemeente Wageningen, de CAMA Evangeliegemeente Salem, de oecumenische Student Chaplaincy, de Vaidiek Sanatan Dharm, drie PKN-gemeenten, een gereformeerde gemeente - in Wageningen is op religieus gebied heel wat voorhanden.Naar aanleiding van het thema van de Open Monumentendag vorig jaar, ”Religieus erfgoed”, vatte museum De Casteelse Poort in Wageningen het plan op om inzichtelijk maken welk erfgoed de stad op religieus terrein binnen zijn muren heeft.

Het resultaat is een kleine tentoonstelling, opgesteld in het museum, die met een aantal voorwerpen en vooral actuele foto’s een beeld geeft van de verschillende geloofsgemeenschappen. De meeste kerken of groepen leverden zelf informatie en beeldmateriaal aan. Alleen de gereformeerde gemeente deed niet mee „wegens principiële bezwaren tegen de zondagsopenstelling van het museum”, aldus de initiatiefnemers.

Lange tijd kende het stadje aan de Nederrijn bijna alleen maar gereformeerden en rooms-katholieken. Zo blijkt uit een in 1810 gehouden enquête dat Wageningen in die tijd naast de beide hoofdstromingen alleen nog 90 lutheranen en een joodse gemeenschap met 46 zielen telde.

Dat beeld is compleet veranderd. Ondanks de ontkerkelijking en ontzuiling vanaf de jaren ’60 van de vorige eeuw nam het aantal geloofsgemeenschappen in Wageningen juist toe. Dat heeft volgens burgemeester G. J. M. van Rumund, die bij de opening van de tentoonstelling een referaat hield, te maken met de internationale positie die Wageningen inneemt. De relatief kleine stad (ruim 35.000 inwoners) kent mede door de aanwezigheid van de Wageningen Universiteit 166 nationaliteiten.

Die multiculturele kant van de City of Life Sciences, zoals Wageningen ook wel heet, komt in de tentoonstelling duidelijk naar voren. De oecumenische studentengemeenschap Student Chaplaincy bijvoorbeeld verzorgt de liturgie standaard in verschillende talen. En ook op zo’n manier dat zowel rooms-katholieken als protestanten erdoor worden aangesproken, aldus de begeleidende tekst.

De verschillende culturen zorgden er ook voor dat andere religies eveneens een plaats hebben gekregen in Wageningen. Dat is duidelijk te zien op de foto’s van de samenkomsten van de Hindoestaanse gemeenschap Vaidiek Sanatan, waarop te zien is hoe Surinaamse vrouwen uitbundige rituelen uitvoeren. En de religieuze voorwerpen en sieraden die de Stichting Internationaal Islamitisch Centrum Wageningen ter beschikking stelde, maken duidelijk dat ook de Koran zijn intrede deed.

Het jodendom daarentegen is verdwenen uit Wageningen. Woonden er in 1941 nog veertig joden in de stad, na de oorlog was er van een actief joods leven geen sprake meer. In 1987 werd de Joodse Gemeente daarom officieel opgeheven. Alleen de joodse begraafplaats, die uit 1667 stamt, is nog te vinden. Een herdenkingsmonument dat zes jaar geleden vlak bij de plaats waar ooit de synagoge stond is opgericht, herinnert eveneens aan de voormalige joodse gemeenschap.

Slechts een klein aantal voorwerpen van de tentoonstelling houdt de gereformeerde traditie van Wageningen levend. De grote Statenbijbel uit 1716 bijvoorbeeld, eens eigendom van Lubbert Adolf Tork, burgemeester en drost van Wageningen. Of de verklaring van de drie brieven van de apostel Johannes die Theodorus Petrus Elsnerus schreef en die in 1747 werd uitgegeven. Deze predikant, die omstreeks 1746 stierf, was „in zijn Wel-Eerwaarden leeven Bedienaar des Goddelijken Woords te Wageningen.”

Omdat de tentoonstelling het karakter heeft van een inventarisatie, komt de waarheidsvraag niet aan de orde. Voor burgemeester Van Rumund (PvdA) lijkt die vraag ook niet belangrijk. „De letterlijke en figuurlijke veelkleurigheid van het religieuze landschap past in het tolerante beeld dat Nederland tot een toevluchtsoord maakte voor velen die hun geloof in eigen land niet mochten belijden.”

Velen vinden in Wageningen de vrijheid om hun geloof te belijden „en daardoor hun geluk te vergroten”, aldus de burgervader. „Wageningen is mede daardoor een fijne stad om te zijn, te werken, te wonen en… om in te geloven.”

De tentoonstelling ”Geloven in Wageningen” is nog tot 19 november te bezoeken in museum De Casteelse Poort, Bowlespark 1a, Wageningen. Meer informatie: www.casteelsepoort.nl.