„Onze kracht is dat we erin slagen met voortvarendheid in te spelen op veranderingen en dat we ideeën de kans geven zich te ontwikkelen. We zijn een van de meest moderne kennismaatschappijen, en om die positie te behouden blijven we eraan werken nog sneller en slimmer te worden.” President Tarja Halonen hield dat kortgeleden bij een bezoek aan Duitsland een gezelschap van politici en invloedrijke personen uit het bedrijfsleven voor. En op een vraag naar het geheim achter de goede prestaties waarin dit alles resulteert bij de internationale concurrentieslag, antwoordde zij: „Onderwijs, onderwijs, onderwijs.”Tot eind december voert de regering in Helsinki gedurende zes maanden de regie over de EU. Die breekt zich vooral het hoofd over hoe het verder moet met de gestrande ontwerpgrondwet. Maar de Finnen lijken de aandacht liever te concentreren op thema’s als innovatie, ondernemerschap, flexibiliteit en wetenschap. Want om onze toekomstige welvaart te waarborgen, kunnen we wel zonder die beoogde constitutie, maar niet zonder een florerende economie, benadrukte voormalig premier Esko Aho in een toelichting op een rapport dat hij over dit soort onderwerpen heeft geschreven aan de regeringsleiders.

Die zullen op 20 oktober op een informele top in Lahti met elkaar van gedachten wisselen over beleidsaspecten die samenhangen met de globalisering en, in dat kader, de verhevigde competitie op de wereldmarkten. De ministers die innovatie in hun portefeuille hebben, waren begin deze week al bijeen voor een brainstormsessie met diverse gastsprekers.

Finland onderging in zo’n vijftien jaar een complete metamorfose. Voorheen hadden veel mensen er een baan in de bosbouw en de daaraan verbonden hout- en papierindustrie. Het uiteenvallen in 1991 van de Sovjet-Unie, de grootmacht aan de oostgrens, bezorgde de uitvoer een geweldige dreun. Een diepe recessie diende zich aan, de werkloosheid schoot omhoog.

De Scandinavische natie gooide het roer radicaal om. Zij koos voor een herstructurering van de bedrijvigheid in de richting van hightech. Dat bleek een gouden greep. Zij veroverde met die gedurfde strategie een vooraanstaande plaats in het digitale tijdperk.

Nokia speelde daarbij een hoofdrol. Dat concern vervaardigde in het verleden traditionele producten als rubberlaarzen, kabels en verwarmingsapparatuur. Vandaag de dag is het mondiaal toonaangevend op het gebied van de mobiele telefonie. Het brengt voortdurend een weer geavanceerdere versie van de gsm’etjes in de handel, met steeds uitgebreidere mogelijkheden in de sfeer van beeld en geluid.

Het neemt meer dan de helft van de waarde van de aan de beurs in Helsinki genoteerde aandelen voor zijn rekening. Veel kleinere bedrijven profiteren als toeleveranciers mee van de opmars van de ict-gigant.

Een en ander illustreert de sterke afhankelijkheid van de nationale economie van die ene multinational, en dat maakt uiteraard wel kwetsbaar. Als Nokia niest, is heel Finland verkouden, luidt een bekend gezegde.

De EU-partner aan de rand van Europa, die 5,2 miljoen inwoners telt, geeft jaarlijks 3,5 procent van het bruto binnenlands product uit aan onderzoek en ontwikkeling en de regering stuurt aan op een verdere verhoging van dat budget. Overheid, bedrijfsleven en universiteiten werken er nauw samen bij veelbelovende researchprojecten. Alleen Zweden overtreft het genoemde percentage.

Het gemiddelde in de Unie bedraagt 1,9 procent. Zij hanteert als doelstelling een niveau van 3 procent in alle lidstaten, maar tot dusver schiet het wat dat betreft niet erg op.

Finland kent verder hoge prioriteit toe aan educatie. De OESO zet het land boven aan de ranglijst als het gaat om de kwaliteit van het onderwijssysteem. Docenten genieten er veel respect, studeren wordt er financieel aantrekkelijk gemaakt.

Niettemin is er een tekort aan hoogopgeleid personeel. En als erfenis uit het verleden bevat de werkloosheid een structurele component van oudere, veelal laaggeschoolde werknemers die geen plaats kunnen vinden in de hedendaagse kennismaatschappij.

Het land van de meren, de bossen, de rendieren en de sauna’s, dat in 1995 toetrad tot de EU, verkeert economisch in een prima conditie. De groei ligt er al jarenlang boven het gemiddelde van de Unie. De overheidsfinanciën zijn op orde, met een begroting die een overschot vertoont van rond 2 procent. Internationale organisaties roemen het concurrentievermogen.

Kortom, Finland heeft bewezen dat het over een succesformule beschikt. Die zal het de komende periode veelvuldig aanprijzen.