Watertankauto’s uit gebieden waar voldoende water voorhanden is, worden door de overheid ingezet om de onmiddellijke nood te lessen. De regering stuurt tevens het leger om diefstal van het weinige water uit cisternen en het illegaal aftappen van waterleidingen tegen te gaan. De afgelopen dagen hebben de autoriteiten zestig mensen voor dat vergrijp beboet.

De droogte heeft dit jaar ongekend hevig toegeslagen. Niet eerder in de afgelopen honderd jaar is het bijvoorbeeld in Sardinië zo droog als dit jaar. Sinds januari is 50 procent minder regen gevallen dan over dezelfde periode vorig jaar. De capaciteit van de watervoorziening in de zuidelijke regio’s Apulië en Basilicata is ingekrompen tot maar 17 procent van het maximum en op de eilanden Sardinië en Sicilië is nog slechts 10 procent beschikbaar. In deze vier regio’s is de noodtoestand uitgeroepen. Ook de toeristische Amalfi-kust in de regio Campanië heeft ernstig gebrek aan water. Het lokale waterbedrijf bespaart door maar een paar uur per dag water door te laten. Een van ’s werelds bekendste hotels, San Pietro in Positano, laat dagelijks twee tankwagens aanrukken om geen nee te verkopen aan haar rijke gasten. Het regenfront dat al een paar dagen boven Italië hangt, reikt niet verder dan Napels. Overigens veroorzaakt die regen in Noord-Italië zoveel overlast dat in Piemonte de noodtoestand is uitgeroepen.

Zowel burgers als boeren worden door de droogte getroffen (industriële activiteit is in het zuiden gering). Eerwoensdag gingen in Basilicata boze landbouwers met hun tractoren de weg op om te protesteren tegen de lokale overheid, die niet in staat is in een basisbehoefte te voorzien. De oogst, onder meer olijven en druiven, verkommert bijna geheel. Boerenorganisaties verwachten tegen het einde van het jaar een verlies te lijden van 3,5 miljard euro. Vorige week mobiliseerden de boeren in Apulië zich nadat daar ook nog eens een ware sprinkhanenplaag was uitgebroken. De Italiaanse tv laat dagelijks beelden zien van lege irrigatiemeren, waterleidingen waar geen druppel uitkomt en verdroogde landbouwgronden, die eigenlijk alleen bekend zijn van Afrika.

De oorzaak van de droogte is gedeeltelijk terug te voeren op de oprukkende woestijn, die volgens onderzoek rond het jaar 2100 Zuid-Italië en een deel van Spanje en Griekenland zal hebben opgeslokt als niet eerder wordt ingegrepen. Maar de echte schuldige is de mens. De watervoorziening in Italië vindt met name plaats door de aanvoer van water via aquaducten, die al dan niet onder de grond liggen. Veel van deze waterwegen, die vooral in de jaren ’70 zijn aangelegd, bereiken het eindpunt met nog maar 60 procent van hun capaciteit. De rest gaat door lekken verloren. De waterleiding tussen Gela en Agrigento op Sicilië bijvoorbeeld heeft bij Gela een vermogen van 500 liter water per seconde. 140 kilometer verderop komt er elke seconde nog maar 300 liter uit. „Het is net een zeef”, zei Roberto Jucci woensdag tegen het dagblad Corriere della Sera. Jucci is sinds februari het hoofd van een speciaal opgerichte commissie die het droogteprobleem moet coördineren. Jucci klaagde woensdag dat hij zonder middelen is, en dat de regiopresidenten hem negeren.

Het slechte beheer en onderhoud van de waterinfrastructuur in Zuid-Italië is de ware achtergrond van het probleem. „De infrastructuur staat nu nog onder beheer van 8000 verschillende instellingen. Dat moeten er 91 worden, zoals een wet uit 1994 daar al in voorzag. Het heeft absoluut geen zin nieuwe ondergrondse bronnen aan te slaan. Dat leidt alleen maar tot verlaging van de grondwaterstand”, zegt Gilberto Muraro, voorzitter van weer een andere commissie (die gaat over het watergebruik). „Droogte is iets van de laatste tien of twintig jaar. Een economische wet zegt dat als een ramp is te voorzien de schuld niet ligt bij de natuur maar bij de mens.” Muraro doelt onder andere op het feit dat water niets kost of tegen een belachelijk laag tarief wordt geleverd. De prijs van water voor landbouw en industrie moet flink omhoog om onder andere boeren zuinig met water te laten omgaan. Een andere reden voor de waterschaarse geeft minister Enrico La Loggia (Regionale Zaken).

„De maffia heeft hier mee te maken”, zegt de in Sicilië geboren minister. Door doelbewust de watervoorziening te blokkeren, hoopt de georganiseerde misdaad dat de geldkraan in Rome opengaat. Geld naar het zuiden betekent traditioneel het spekken van de maffia. Een andere minister, die van Industrie, wil de mogelijkheid bestuderen van een pijplijn onder de Adriatische Zee die water moet aanvoeren uit Albanië. De regering heeft sowieso eerder al bijna vijf miljard euro toegezegd om de watervoorziening in Zuid-Italië te verbeteren. De maffia wrijft zich ongetwijfeld in de handen.