Moslims hebben -afgezien van historische gebeurtenissen als de Arabische bezetting van Sicilië- vrij recent voet op Italiaanse bodem gezet. Italië was tot diep in de jaren zestig exportland van buitenlandse gastarbeiders. Pas de laatste dertig jaar is het aantal moslims sterk gegroeid. De meesten van hen zijn uit Marokko afkomstig.In 1975 schonk de gemeente Rome aan het bestuur van wat nu het Islamitisch Centrum heet grond voor de bouw van een moskee. Tien jaar later werd het complex opgeleverd dankzij financiële hulp van 23 moslimlanden. Het Vaticaan -dat bij machte zou zijn om de realisatie te dwarsbomen- was het project van meet af aan goedgezind. Het Vaticaan hoopte dat als de paus in zijn achtertuin een moskee toestond, in Saudi-Arabië (de grootste financier van de Romeinse moskee) wel een kerk zou kunnen komen. Maar die vlieger is tot dusver niet opgegaan.

De moskee ligt niet ver weg van het centrum van Rome, tussen het groen van het stadpark Villa Ada, de rivier de Tiber en een woonwijk. Het gebedshuis is gelegen achter een heuvel, zodat het grote complex op panoramafoto’s van Rome nooit te zien is. Elke vrijdag, zo stelt de Marokkaanse gids Aziz, komen 1500 moslims er om te bidden. Een veelvoud is aanwezig bij bijzondere feesten, zoals het eind van de ramadan.

Het gebedshuis ziet er uit als een moskee, maar heeft zich duidelijk aangepast aan zijn omgeving. Dat is te zien aan het travertin, waarvan ook het Colosseum is gemaakt, en aan de basalten straatstenen op het voorplein, die Sintpietertjes heten. De grote koepel doet denken aan de overspanning van het Pantheon. De grijze tinten geven het geheel -in tegenstelling tot veel Nederlandse moskeeën- een rustige uitstraling.

Vanuit de minaret, die volgens boze tongen hoger zou zijn dan de Sint-Pieter, wordt niet voor het gebed opgeroepen. „Er wonen toch geen moslims in deze buurt”, zegt Aziz diplomatiek. In werkelijkheid heeft de buurt zolang geprotesteerd totdat de minaret werd gesloten.

De Marokkaan Abdallah Redouane is secretaris-generaal van het Islamitisch Centrum, zoals de moskee (met school, bibliotheek en mensa) officieel heet. Als voorzitter van het dagelijks bestuur is hij het gematigde gezicht van de moskee. Het centrum wordt door het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken beschouwd als enige gesprekspartner als het om moslimzaken gaat.

In het zestien man tellende bestuur hebben acht in Rome residerende ambassadeurs van moslimlanden zitting. Redouane is als staffunctionaris van het Marokkaanse ministerie van Religieuze Zaken naar Rome gehaald.

„Het grootste probleem wat wij kennen, zijn de imams”, zegt Redouane. „Negentig procent van hen roept zichzelf uit tot imam. Omdat de islam geen hiërarchie kent, kunnen wij niet optreden. Waar ik nu naar streef, is het opstellen van criteria voor het benoemen van imams. Nu kan ieder die de Koran en de interpretatie ervan kent imam worden. Maar ook de functies van khatib -die preekt tijdens het vrijdaggebed- en moefti -die fatwa’s kan afkondigen- worden wel eens misbruikt.”

Redouanes eigen moskee kwam twee jaar geleden in het nieuws toen een khalib tot de heilige oorlog opriep. „Wij hebben vooraf altijd gesprekken over de inhoud en de toon van de vrijdagpreek. Deze khatib had zich niet aan de afspraken gehouden.”

De moskee van Rome moet volgens Redouane een voorbeeld zijn voor de wereld. Een model waarbij de drie monotheïstische godsdiensten gezamenlijk optrekken en waar religie sterk wordt gescheiden van politiek. „De opperrabbijn van de stad zei het ook toen hij een paar weken geleden bij ons op bezoek was: „Politiek en religie zijn twee verschillende zaken.” Het doet me als moslim pijn aan het hart als mensen spreken van islamitisch terrorisme. Islam heeft daar niets mee van doen. Het zijn groepen terroristen die zich moslims noemen.”

Misschien is de keerzijde van de weinig hiërarchische opbouw van de islam dat Redouane niet is bevoegd om bij andere, geradicaliseerde gebedshuizen in Italië in te grijpen. Zoveel hoofden, zoveel zinnen. Het is zoals het Arabische spreekwoord zegt, dat Redouane aanhaalt: „Arabieren zijn het met elkaar eens dat ze het nooit met elkaar eens zijn.”