Dit bleek woensdag tijdens een bijeenkomst van het Christelijk Ecologisch Netwerk op de Eemlandhoeve in Bunschoten.De landbouw in Nederland is op zoek naar nieuwe bedrijfsvormen. Veel boeren stoppen met hun bedrijf omdat er geen opvolgers zijn. Mogelijke participatie van derden zou de redding kunnen zijn. „Het land moet een lust blijven en geen last worden”, aldus Jan Huijgen van de Eemlandhoeve.

De verzamelde agrariërs bespraken in Bunschoten het participatiemodel zoals dat is doorgevoerd bij de Breman-Groep in Genemuiden. Dit landelijk opererende installatiebedrijf telt 1100 medewerkers en heeft een omzet van 130 miljoen euro.

Niet het streven naar een zo hoog mogelijke winst en dividend staat centraal, maar het creëren van gelijke kansen voor de verschillende onderdelen van het bedrijf. Dat is niet altijd even makkelijk, moest algemeen directeur R. Balkenende van Breman woensdag van het hart. „Als je het niet voor het zeggen hebt, maar toch verantwoordelijk bent.” Bij Breman noemt men dat dienend leiderschap.

Bij Breman stellen de eigenaars hun eigendom ter beschikking en laten anderen er als rentmeesters mee werken. Op die manier wordt het beheer (zeggenschap en winst) gedeeld.

De Bremanfilosofie is dat het vermogen gegeven is om mee te werken en niet om mee te vergaren, met als gevolg soms buitensporige verrijking van individuen. Of zoals Breman het zelf zegt: „Ik ben wel rijk, maar ik heb er geen last van.”

Volgens de ondernemer komt de door de Breman-Groep gehanteerde manier van omgaan met vermogen overeen met Bijbelse richtlijnen. „Maak het bezit neutraal, word eigenaar op afstand.” Door Het Financieele Dagblad is dit model omschreven als het bremanisme, iets dat staat tussen socialisme en kapitalisme.

Jan Vonk (34) van boerderij de Verwondering in Goudriaan heeft zestig melkkoeien en een Bed & Brood. „Wil ik over dertig jaar afrekenen met de belasting en van die zak met geld een mooi huis kopen? Dat wil ik niet.”

Vonk wil jonge mensen die niet uit een boerenfamilie komen de kans geven om ook in een agrarisch bedrijf te participeren. „Er zijn veel jongens en meiden die dat willen, maar niet de mogelijkheid hebben.”

Bij zijn bedrijf in Goudriaan laat hij een pand bouwen met acht bedden voor Bed & Brood, een investering van 300.000 euro. „De regelmaat die voor een boer normaal is, kan bezoekende mensen rust geven.”

„Hoe meer stress in de maatschappij, hoe meer de boer nodig is”, signaleerde Jan Huijgen (49) van de Eemlandhoeve. Op zijn bedrijf in Bunschoten wil hij de band tussen boeren en burgers versterken. Ook werkt hij aan een stiltecentrum „om de band met de Schepper aan te halen.” Huijgen wil andere partijen bij het project betrekken. Volgend jaar hoopt hij 50 te worden. „Wat gaat God brengen in het jubeljaar 2007?”