Dit komt deels door de nieuwe bijstandswet, waarbij gemeenten van de rijksoverheid een budget krijgen waaruit zij de bijstandsuitgaven volledig moeten betalen.Dit concluderen onderzoekers van het Centraal Planbureau (CPB) in een woensdag verschenen rapport. Zij noemen de werking van de nieuwe wet effectief. De stijging van het gemiddelde aantal bijstandsuitkeringen is over 2004 naar schatting ongeveer 8000 personen lager uitgevallen.

De Wet werk en bijstand (WWB) trad 1 januari 2004 in werking. Voor die tijd konden gemeenten de bijstandsuitgaven grotendeels declareren bij het Rijk. Elke euro die een gemeente nu overhoudt, mag zij besteden voor andere doeleinden. Elke euro die zij tekortkomt, moet ze zelf bijpassen. Dit moet gemeenten prikkelen tot een meer doelmatige uitvoering van de bijstandswet.

Het gevolg is dat er nu minder mensen in de bijstand komen en er ook meer uitgaan. Daarbij is het effect op de uitstroom groter dan op de instroom. Bij grote gemeenten werkt de nieuwe wet beter dan bij kleinere.