De eerste resultaten van het door het ministerie van Volksgezondheid geïnitieerde project Sneller Beter maken duidelijk dat op verschillende terreinen van de Nederlandse ziekenhuiszorg enorme verbeteringen te realiseren zijn. Het kan dus anders! Patiënten hoeven minder lang te wachten, de kans op wondinfecties en doorligwonden neemt af en patiënten liggen korter in het ziekenhuis. Dat zijn positieve ontwikkelingen waar de patiënt alleen maar blij mee kan zijn. Maar er zijn ook nog veel zaken in de ziekenhuizen die niet goed gaan.Het project Sneller Beter ondersteunt ziekenhuizen in hun verbeteractiviteiten. De animo onder ziekenhuizen om mee te doen is groot. Inmiddels zijn er 24 ziekenhuizen bij betrokken. De ziekenhuizen doen mee om een kwaliteitsslag te maken. Maar ongetwijfeld spelen ook andere motieven -waar overigens niks mis mee is- mee: ziekenhuizen kunnen met maximale ondersteuning hun concurrentiepositie verstevigen, ze kunnen zich profileren als een van de Sneller Beterziekenhuizen en daarmee een kwaliteitsclaim leggen.

Geheim
Het is echter onduidelijk hoe het verder moet als de subsidie voor Sneller Beter stopt, en daarmee de ondersteuning. Het ministerie gaat ervan uit dat de andere ziekenhuizen (75 procent!) de innovatieve methoden zullen overnemen, een logisch gevolg van marktwerking. Iedereen wil goed scoren.

Maar een wezenlijke voorwaarde is dat de kwaliteitsverschillen tussen ziekenhuizen zichtbaar worden, voor verzekeraar én patiënt. Dat is nog lang niet zo.

Recent onderzoek (”Zorgbalans”, RIVM) laat zien dat er bijvoorbeeld grote verschillen bestaan tussen aantallen sterfgevallen in verschillende ziekenhuizen. Dat verschil kan oplopen tot 50 procent. Dat wil je als patiënt die geopereerd wil worden wel graag van tevoren weten! Een ochtendkracht (FD, 1 juni) bericht: „In welke ziekenhuizen de patiënt het grootste risico loopt te overlijden, wordt echter zorgvuldig geheim gehouden.”

Het wordt de hoogste tijd dat dit soort geheimhouding doorbroken wordt. Patiënten moeten weten waar een ziekenhuis goed in is, maar ook wat de zwakke plekken zijn.

Patiënten, maar ook zorgverzekeraars, moeten weten dat de verbeteringen in de zorg van Sneller Beter betrekking hebben op onderdelen van de zorg. Een Sneller Beterziekenhuis levert niet per definitie betere zorg voor het hele ziekenhuis. Het ziekenhuis kan weliswaar goed scoren op weinig wondinfecties, maar kan tegelijkertijd een groot samenwerkingsprobleem binnen een maatschap of team hebben.

Onderzoeken van de inspectie tonen aan dat de kwaliteitsverschillen tussen de ziekenhuizen enorm zijn. Onderzoek van de NPCF (”Fouten worden duur betaald”, 2004) laat zien dat gebrekkige communicatie tussen zorgverleners tot veel medische fouten leidt. Bijna 800.000 mensen van 18 jaar en ouder hebben ooit met een medische overdrachtsfout te maken gehad. Ze kregen verkeerde medicijnen, een verkeerde operatie of behandeling of ze konden niet worden geholpen omdat medische informatie ontbrak. En iedereen kent de berichtgeving uit de media van ruziënde artsen, al dan niet met fatale gevolgen voor patiënten.

Het vertrouwen van de Nederlander in de ziekenhuizen staat onder druk. Het vertrouwen van patiënten moet teruggewonnen worden via inzicht in de prestaties van de ziekenhuizen.

Basiskwaliteit
Om een echte kwaliteitsslag te maken in de ziekenhuiszorg is meer nodig dan Sneller Beter. De inspectie houdt toezicht op de basiskwaliteit. Het is alarmerend dat ziekenhuizen bij inspectieonderzoek op onderdelen door het ijs zakken. Zo overschat 25 procent van de ziekenhuizen zijn deskundigheid op de ic-afdeling. Ze blijken in de werkelijkheid een niveau lager te zitten dan ze zelf denken.

Met een gedegen kwaliteitsbeleid, het volgen van protocollen, standaarden en richtlijnen kan veel verbeterd worden in de ziekenhuiszorg. Onderzoek toont aan dat artsen richtlijnen lijken te zien als een optie en niet als een echte standaard. Hierdoor worden patiënten met een vergelijkbaar ziektebeeld in de verschillende ziekenhuizen niet uniform behandeld.

Ziekenhuizen moeten aantonen dat ze een plek zijn waar veilig gewerkt wordt, waar zorgverleners professioneel met elkaar samenwerken en waar patiënten geen onnodig risico lopen. Patiënten en zorgverzekeraars moeten weten hoe ziekenhuizen presteren. Op het niveau van het ziekenhuis en op het niveau van de maatschap.

Het nieuwe stelsel biedt de juiste randvoorwaarden voor verdere verspreiding van zorginnovaties. Maar ook de veiligheid van ziekenhuizen moet sneller beter!

De auteur is senior beleidsmedewerker bij de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF).