Verreweg de meeste reformatorische scholen gaan van een vereniging uit. De leden zijn de ouders. Zij kiezen het bestuur. Het bestuur benoemt docenten, laat leerlingen toe en bemoeit zich met tal van onderwijskundige, juridische en financiële zaken. Zo was het en zo is het op veel plaatsen nog.Inhoudelijk is er de afgelopen jaren echter veel veranderd. Besturen zijn zich steeds meer gaan toeleggen op hoofdzaken. Zij laten de concrete invulling van het beleid over aan de directie. De overheid geeft zelf daarin het voorbeeld. De tijd van regel op regel vanuit het ministerie van Onderwijs is voorbij. Scholen hebben een grote vrijheid om zelf te bepalen hoe zij hun geld besteden en welke onderwijskundige keuzes ze maken. De inspectie controleert of zij zich aan de spelregels houden.

Een traditioneel bestuur bestuurt én houdt toezicht. De overheid wil een scheiding tussen die twee: het governance model. Dit is inmiddels in de bve-sector, het oude middelbaar beroepsonderwijs, verplicht. Mbo-scholen kennen nu een college van bestuur dat de macht uitoefent. Een onafhankelijke raad van toezicht controleert of het college van bestuur zijn werk goed doet. Die scheiding van bestuur en toezicht wil het ministerie ook in het voortgezet onderwijs invoeren, zij het dat de vormgeving hier niet verplicht wordt voorgeschreven.

Deze ontwikkelingen waren voor het Hoornbeeck College en het Van Lodensteincollege in Amersfoort reden om grondig na te denken over een nieuw bestuursmodel. Met de scheiding tussen bestuur en toezicht hebben de scholen niet zo veel moeite. Wel met het feit dat door het verplicht voorgeschreven model voor het Hoornbeeck College het traditionele bestuur, dat de ouders vertegenwoordigt, verdwijnt. „Dat strijdt met ons uitgangspunt dat de ouders een school in stand houden die past bij hun levensbeschouwing en aan het bestuur de opdracht geven de identiteit te waarborgen”, zegt M. F. van Leeuwen, directievoorzitter van het Hoornbeeck College.

Daarom stapten bestuur en directie van het Hoornbeeck naar staatssecretaris Rutte van Onderwijs en onderhandelde met hem over een identiteitsgebonden variant op het nieuwe bestuursmodel. Met resultaat. Het traditionele verenigingsbestuur blijft bestaan, met dien verstande dat het zich in de toekomst uitsluitend nog zal bezighouden met identiteitszaken bij de benoeming van personeel en de toelating van leerlingen. Deze taak blijft een bevoegdheid van het verenigingsbestuur als hoeder van de identiteit.

Het nieuwe model was voor het Amersfoortse bestuur aanleiding om voor de beide scholen van de vereniging een combimodel te kiezen. De huidige centrale directies maken plaats voor één college van bestuur voor Hoornbeeck en Van Lodenstein. Dit college wordt bevoegd gezag. Een nieuw te vormen raad van toezicht controleert het college van bestuur.

Van Leeuwen en zijn collega dr. W. Fieret van het Van Lodensteincollege zijn opgetogen over het bereikte resultaat. „Het is een unieke deal met Rutte, die ook voor andere reformatorische scholen, eigenlijk voor het hele bijzonder onderwijs, interessant is.” Het duo benadrukt dat het nieuwe bestuursmodel geen scholenfusie betekent. „Van Lodenstein en Hoornbeeck blijven afzonderlijke scholen.”

Van Leeuwen wordt voorzitter van het nieuwe college van bestuur, Fieret lid. Er is één vacature. Het traditionele verenigingsbestuur, dat nu uit ongeveer twintig leden bestaat, zal fors inkrimpen. De nieuw te vormen raad van toezicht gaat uit ongeveer tien leden bestaan. Van Leeuwen: „Dat worden mensen uit de participerende kerken, die op basis van nog vast te stellen profielen worden benoemd. Het moet een deskundige raad worden.”

Het nieuwe model, dat woensdag aan het personeel van de beide scholen is gepresenteerd en binnenkort door het ministerie schriftelijk wordt bevestigd, gaat begin volgend jaar in. Het heeft een belangrijk voordeel, aldus Van Leeuwen en Fieret. „De inspectie gaat meer op afstand staan en laat de interne controle over aan de raad van toezicht. Dat schept meer ruimte voor onderwijs overeenkomstig Schrift en belijdenis.”