Het eeuwenoude stadsfeest in Pamplona werd wereldwijd bekend door de Amerikaanse schrijver Ernest Hemingway, die in zijn ”The Sun Also Rises” (1926) schreef over de stierenrennen van San Fermín, de schutsheilige van Pamplona.

Het 180.000 inwoners tellende Pamplona herbergt deze week vele honderdduizenden toeristen, die voornamelijk komen voor de encierros, waaraan ieder jaar meer mensen lijken deel te nemen. Tijdens de stierenren rennen enkele duizenden sensatiebeluste mannen en een paar vrouwen een stukje mee met de gemiddeld 700 kilo zware stieren, op hun weg van de kraal naar de arena, waar ze een gewisse dood tegemoet gaan in een al bij voorbaat verloren strijd tegen de toreador.

De stieren lopen de 800 meter gewoonlijk in twee tot drie minuten, een tempo dat geen van de sprinters kan bijbenen. De meesten kiezen dan ook een klein gedeelte van de route uit om hun loopkunsten te vertonen en hun adrenalinespiegel weer op peil te brengen. Het begint elke morgen om acht uur. Ren voor je leven, is het devies.

Dat de stierenren levensgevaarlijk kan zijn, is in het verleden wel bewezen. Sinds er statistieken worden bijgehouden, wat in 1924 voor het eerst gebeurde, hebben al dertien mensen hun wedloop met de stieren met de dood moeten bekopen. Het tot dusverre laatste dodelijke slachtoffer was een 22-jarige Amerikaan in 1995.

Stierenrennen schijnen een kick te geven. De Brit Jamie Campbell deed deze week in een Engelse krant verslag van die sensatie. Hij waande zich een held „die met duizenden het gevoel deelde dat de overwinning was bereikt.” De volgende keer voorzichtiger zijn, kreeg hij te horen nadat hij gewond was geraakt. Voor velen zijn de stierenrennen gewoon fun. Heb je meegedaan, dan staat het leuk op je cv en kun je er in het café mee pronken.

Over de oorsprong van het feest circuleren vele verhalen. Zeker is dat het San-Fermínfestival in de 13e of de 14e eeuw is ontstaan. Volgens historici kwam het als het ware voort uit een samensmelten van drie afzonderlijke feesten: religieus, commercieel en populair. Aanvankelijk rond San Fermín in oktober gehouden, verschoof de stadsraad ze naar juli wegens gunstiger weersomstandigheden. In 1591 deden de eerste sanfermínes hun intrede.

In de 20e eeuw groeide het feest uit tot het geweldig festijn in Pamplona zoals dat nu van 7 tot en met 14 juli plaatsheeft. Hemingways boek lokte talloze wereldburgers aan naar Pamplona te komen.

Hoewel de stierenrennen in Spanje gemeengoed zijn en als cultuurgoed en folklore worden bestempeld, start het Nederlandse Comité Anti Stierenvechten een nieuwe campagne tegen het fenomeen. „Stierenvechten zijn wreed, gruwelijk en onaanvaardbaar. Stop het martelen en doden van stieren voor vermaak. Ik eis van de Europese Unie dat zij dit zinloze en barbaarse bloedvergieten in alle lidstaten verbiedt.” Met dit manifest bindt het Comité Anti Stierenvechten de strijd aan tegen deze vorm van georganiseerde misdaad tegen dieren. De campagne is gestart in januari 2002, toen het comité bezoekers van de Vakantiebeurs vroeg het manifest te ondertekenen. Het heeft succes, aldus medewerker Gert Jan van der Deure, want samen met de Spaanse zusterorganisaties zijn al 50.000 handtekeningen verzameld.

Comité Anti Stierenvechten werd in 1991 in Alicante opgericht door een Spanjaard. Toen hij in Nederland kwam wonen, ging hij door met lobbyen. Het comité wendde zich al eerder tot de stad Pamplona en de Spaanse bisschoppen om de stierenrennen te verbieden. „Die acties leidden niet tot het gewenste resultaat, namelijk het afschaffen van de encierros”, aldus Van der Deure. „Hoewel we wel meer bekendheid kregen.” Waarom uitgerekend de bisschoppen werden benaderd, wil Van der Deure best uitleggen. „Elk jaar en overal in Spanje hebben lokale feesten (fiestas) met stierenrennen plaats. Zo’n fiesta wordt vaak gehouden ter ere van de lokale patroonheilige. De verbinding tussen kerk en stierenrennen is dan snel gelegd.” Zodoende kreeg de bisschop van Madrid in oktober vorig jaar 50.000 handtekeningen aangeboden.

Een kleine minderheid in Spanje is zeer fanatiek als het om stierenrennen gaat. De grote massa staat er echter lauw en onverschillig tegenover, vertelt Van der Deure. „Die vindt dat stierenrennen bij de Spaanse cultuur hoort.” Een uitgesproken kleine groep is ook in Spanje zelf tegen het stierenrennen en daar werkt het Nederlandse Comité mee samen.

De handtekeningen zullen in 2003 aan het Europese Unie worden aangeboden. De EU zal worden gevraagd stappen tegen stierenrennen te ondernemen. „We weten dat we een lange weg te gaan hebben, maar we vinden het de moeite waard. De stier hoort onzes inziens in de wei en niet in de arena.”