Ayaan Hirsi Ali was zowel in het linkse als in het rechtse kamp zowel geliefd als gehaat. Ayaan was een ”lone wolf”, die door een gerichte actie van de VARA, de omroepvereniging van de linkse kerk, ten val is gebracht. Maar de afkeer van haar persoon en ideeën van de kant van rechts bezorgen mij een ongemakkelijk gevoel, vooral omdat ik die kritiek tamelijk ondoordacht vind.Voor de goede orde eerst twee feiten. Ik behoor niet tot Ayaans kring van intimi. Ik heb de afgelopen jaren heel wat publicaties onder ogen gehad waarin linkse journalisten het bedreigende rijtje van rechtse mensen opsomden, en waarin ik mijzelf tot mijn verrassing in één adem genoemd vond met Ayaan (en anderen). Dat rijtje suggereerde een gesloten front van mensen die elkaar goed kenden en hun acties zorgvuldig coördineerden. Maar dat front heeft nooit bestaan. Ayaan had wel een kring van mensen om zich heen met wie zij discussieerde, die haar steunden en adviezen gaven, maar ik ben nooit bij een van die bijeenkomsten aanwezig geweest. Mijn contacten met haar waren sporadisch en vluchtig. Zij beperkten zich tot korte gesprekken op recepties en in de wandelgangen. Afspraken voor een lunch gingen steeds niet door. En ik wil best toegeven dat ik dat jammer vond, want zij fascineerde mij nogal.

Ayaans agenda en die van mij stemden, ten tweede, niet geheel overeen. De huidige discussie over de relatie tussen het Westen en de islam wordt op het eerste gezicht door twee kampen gevoerd. De islamitische haat jegens het Westen wordt ingegeven door een beeld van het Westen dat wordt bepaald door de verlichting en de moderniteit.

Volgens het andere kamp, waarin Ayaan zich bevond, was dat beeld juist omdat de essentie van de westerse beschaving in de waarden van de verlichting en de moderniteit bestaat. Tegenover de Ayaans, die het liberale en vrijzinnige Westen onverkort en onvoorwaardelijk verdedigen, staan religieuze fanaten die het Westen zo door en door verrot achten dat de vernietiging of overname van Europa de enige oplossing is.

De positie van de conservatieven is een andere. Geïnspireerd door denkers als Alexis de Tocqueville en Leo Strauss geloven zij dat de waarden van de verlichting en de moderniteit het Westen in een crisis hebben doen belanden en dat we moeten teruggrijpen op bepaalde premoderne waarden om de schaduwzijden van de moderne liberale democratie te corrigeren en te helen. De opdracht tot genezing en correctie staat hier apart van de islamitische drang tot vernietiging en de vrijzinnige verheerlijking van de moderniteit. Maar het is wel diezelfde moderne liberale democratie die, anders dan de islam, ruimte laat aan deze conservatieve agenda. En in dat opzicht staan de Ayaans, de Cliteurs, de Ellians en de De Winters aan hetzelfde front als conservatieven.

Dedain
„Geen traan om Ayaan”, zei iemand van de SGP-jongeren over Ayaans vertrek naar de Verenigde Staten (RD, 16 mei). Die uitspraak is typerend voor het dedain en de afkeer waarmee christelijk-rechts Nederland altijd op haar heeft gereageerd. Op zulke momenten kan ik eenzelfde dedain voor dat christelijk-rechtse Nederland bijna niet onderdrukken.

Allereerst omdat uit die houding een benepen gebrek aan gevoel voor klasse spreekt. We hebben hier te maken met een vrouw die, naar eigen zeggen, haar leven „in eigen hand wilde nemen.” Die niet wilde dat anderen, die haar eerst al met een besnijdenis hadden verminkt, haar toekomst door een gearrangeerd huwelijk zouden bepalen. Die als jonge vrouw via Duitsland naar Nederland is gevlucht, zich de Nederlandse taal op een voortreffelijke wijze heeft eigen gemaakt, en binnen no time een zetel op het hoogste politieke podium in Nederland verwierf, om van daaruit te strijden tegen de gevaren van de islam en de onderdrukking van vrouwen binnen de islamitische cultuur.

Ze was iemand, en dat wordt in een land van christelijke en niet-christelijke grijze muizen maar matig gewaardeerd. Fier en trots als een koningin schreed zij door de gangen van de macht en verspreidde zij waardig en duidelijk haar ongemakkelijke boodschap in een land dat nog maar één ambitie kent: „Wij willen alleen nog maar dat we nergens meer bang voor hoeven te zijn.”

Zij was het harde tegenbeeld van een samenleving die alleen nog maar de waarden van de tedere vermurwing kent - en dat harde tegenbeeld dus ook niet kan verdragen. Als de Verdonken van deze wereld een vergelijkbare klasse hadden gehad, zouden zij geen urendurend nachtelijk debat nodig hebben gehad om de zaak-Ayaan te bespreken.

Te grazen genomen
Ayaan Hirsi Ali is te grazen genomen door de onheilige alliantie tussen linkse wraakzucht, de geldings- en profileringsdrang van een boerse minister en de krokodillentranen van collega’s die diep in hun hart natuurlijk ook gewoon blij zijn dat ze van haar af zijn. We waren getuige van een bewust geregisseerde actie, een afrekening die in haar openbare executie heeft geresulteerd.

En, waar niemand het over heeft: De bron van alle narigheid vormen natuurlijk de bedreigingen aan haar adres van islamisten die haar uit de weg willen ruimen. Haar hachelijke situatie, haar leven omringd door bodyguards en op geheime adressen, en het vooruitzicht weer te moeten verhuizen, gecombineerd met de suggestieve retoriek van de oude wijn in nieuwe zakken van de Zembla-uitzending, hebben haar gedwongen tot het besluit haar heil elders te gaan zoeken.

Ayaan Hirsi Ali neemt nu de wijk naar de Verenigde Staten, waar zij gaat werken voor de neoconservatieve denktank van het American Enterprise Institute (AEI): een fantastische club mensen, waarmee de Edmund Burke Stichting een jaar geleden in Nederland nog een congres over de islam en de toekomst van Europa heeft georganiseerd. Neoconservatieven zijn geen libertijnen, en kritiek op religie in het algemeen is aan hen niet besteed. Maar let eens, zo zou ik rechts-christelijk Nederland willen raden, op de grootmoedigheid waarmee deze Amerikanen Ayaan onthalen.

Terug
Dat het geestelijk onderscheidingsvermogen onder christelijk-rechts zo goed als geheel is verdwenen, blijkt ook uit het feit dat niemand uit die kring tot nog toe blijk heeft gegeven van enig benul van de context waarin de afrekening met Ayaan heeft plaatsgevonden - en dat die context richting zou moeten geven aan je positiekeuze.

Voor wie niet ziende blind is, is het duidelijk dat velen met vereende krachten aan een restauratie van de verhoudingen van voor mei 2002 werken. Er zouden daarvan vele en overtuigende voorbeelden te geven zijn. Politiek en media willen dolgraag terug naar de manier waarop wij in Nederland politiek bedreven en met elkaar discussieerden zoals dat in de periode voor de Fortuynrevolte gebruikelijk was. ’Genuanceerd’, politiek correct, naïef, welwillend, niet polariserend en dus sussend en ontkennend. Gelukkig voor hen zijn Fortuyn en Van Gogh inmiddels dood. En deze week was Ayaan aan de beurt om als lastpak en vredeverstoorder geneutraliseerd te worden.

„Geen traan om Ayaan”, glimlachte het SGP-jongetje minzaam.

Succes Ayaan! Ik staar je met jaloezie en weemoed na.

De auteur is een conservatief denker, voormalig directeur van de Burke Stichting en sinds enkele maanden in dienst van de Groep Wilders.