De wet, Anti Terrorism, Security and Crime Bill, omvat maatregelen om mensen die van terrorisme verdacht worden zonder meer op te sluiten, de veiligheid van vliegvelden te vergroten, fondsverwerving door terroristen tegen te gaan en maakt het aanzetten tot religieuze haat een strafbaar feit.

Na de tweede lezing wordt het wetsvoorstel behandeld door commissies. Daarna zal het House of Commons er nog een keer over stemmen en dan gaat het voorstel naar het House of Lords, het Hogerhuis.

Minister van Binnenlandse Zaken en Justitie David Blunkett noemde het voorstel „een rationeel, redelijk en proportioneel antwoord” op de aanslagen van 11 september in de VS. „De omstandigheden en de publieke opinie eisten een snelle en passende actie”, aldus Blunkett.

Mensenrechtenadvocaten zeggen dat het voorstel, dat de overheid het recht geeft om verdachten zonder proces oneindig vast te houden, in strijd is met de grondwet. De clausule is alleen van toepassing op buitenlanders die van terreur worden verdacht en wier leven gevaar loopt indien zij naar een ander land teruggestuurd zouden moeten worden.

De Europese Conventie voor Mensenrechten staat geen detentie zonder proces toe, maar in artikel 15 wordt een uitzondering gemaakt en krijgen staten het recht hiervan af te wijken in „tijden van oorlog of een andere grote noodsituatie die het leven van de natie in gevaar brengt in buitengewone omstandigheden.”

Advocaat David Pannick oordeelde in een studie in opdracht van de mensenrechtengroep Liberty dat die situatie momenteel niet bestaat. „Er zijn hier geen terreurdaden gepleegd in samenhang met de aanslagen in de VS van 11 september”, aldus Pannick. „Er hebben zich hier wel terreurdaden voorgedaan, toegeschreven aan het verboden Ierse Republikeinse Leger, maar toen heeft de regering niet geconcludeerd dat detentie zonder proces passend was.”

Volgens advocaat John Cooper is de wet waarschijnlijk in strijd met de Conventie en zal de uitvoering ervan moeilijk worden. „Het zal heel interessant worden om te zien wat de rechters van de wet zullen denken.”

De commissie voor Justitie en Binnenlandse Zaken van het Lagerhuis liet bij monde van voorzitter Chris Mullin weten dat de drie dagen die de regering heeft uitgetrokken voor debat te kort is voor serieuze afwegingen. Hij zei dat de commissieleden bezorgd waren over de wet op het aanzetten tot religieuze haat en vrezen dat de wet vooral tegen moslims gebruikt zal worden.

Mullin zei dat de commissie het echter wel eens is met het opsluiten van terreurverdachten zonder proces. „Op de korte termijn is het acceptabel, want er zijn mensen in de wereld die plannen hebben voor drastische terreurdaden.”

Vooral binnen de Labour-partij van premier Tony Blair bestaat bezwaar tegen elementen van de wet. De Conservatieven in de oppositie zijn het overwegend met de voorstellen eens.

In de Tweede Wereldoorlog werden Duitsers geïnterneerd en in Noord-Ierland heeft Londen tussen 1971 en 1975 gebruikgemaakt van wetten waarmee mensen zonder proces oneindig konden worden opgesloten. De bewindsman die de wetten voor Noord-Ierland introduceerde, Reginald Maudling, sprak later van een „desastreus besluit” omdat het vooral rooms-katholieken waren die opgesloten werden en hun connectie met terreurdaden vaak ver te zoeken was.