In Oude Paden gaat het over kaarsenpitjes
SCHERPENZEEL - De bronnen waaruit Oude Paden put, zijn nog niet opgedroogd. Statige portretten van „het bevindelijke volk” sieren het kerkhistorisch tijdschrift, dat dit jaar zijn tweede lustrum viert. Weggeborgen documenten komen tevoorschijn uit archieven in kerken en op zolders. Al wordt de toevloed van brieven en notulen minder, merkt redactievoorzitter dr. H. Florijn.
Ze gingen op de foto, de predikanten en oefenaars over wie Oude Paden schrijft. Gretig of iets terughoudend. Hun vrouwen in eenvoudige dracht of met hoeden en strikken. „In bevindelijke kring is er veel gefotografeerd”, constateert Florijn.Het bevreemdt de redactievoorzitter wat. „Je zou denken dat ze zich afzijdig hielden, uit angst voor verafgoding.”
Maar nee. Van slechts een paar predikanten weet Florijn dat ze de fotograaf uit principe meden. Ds. L. G. C. Ledeboer bijvoorbeeld, en ds. D. Bakker. Nu zoomt het tijdschrift in op de kleine kerkgeschiedenis, na 1834. Vijf jaar na de Afscheiding werd de fotografie uitgevonden.
Dienstmeid
Het zijn mensen uit de bevindelijke traditie die in Oude Paden staan. Uit kerkverbanden veelal voortgekomen uit de Afscheiding. Vinden vooral predikanten een plek? Florijn: „Wij schrijven over het bevindelijke volk. Dat kunnen predikanten zijn - zij zijn het gemakkelijkst te beschrijven vanwege geschriften die ze nalieten. De verhalen gaan echter ook over gewone mensen die weinig opzien baarden.”
Zo schreef Florijn bijvoorbeeld over de grootmoeder van de voormalige kruisdominee W. H. Gispen. „Ze was tamelijk intelligent, maar heeft het nooit verder geschopt dan dienstmeid en baker. Toch was ze wijs en straalde ze in haar doen vroomheid en godsvreze uit. Dát maakt haar boeiend en aantrekkelijk.”
Met de artikelen willen de redactieleden van het tijdschrift in de eerste plaats kennis overdragen. De levensverhalen slaan aan, zegt Florijn. Herinneringen komen volgens hem eveneens bovendrijven bij het zien van foto’s van kerken en kansels.
Geschriften en citaten van voorgangers zorgen voor het stichtelijke aspect; ook een belangrijk doel van Oude Paden.
Mensverheerlijking
Hoe probeert de redactie mensverheerlijking te voorkomen? „Dat probleem houd je altijd”, zegt Florijn. „Je moet oppassen dat een biografie geen hagiografie wordt, een beschrijving van een heiligenleven. Iets te uitbundig proza hebben we liever niet. Er is niets mis met het vertellen van goede dingen en het vermijden van misstanden. Maar we kunnen niet enkel een lofzang aanheffen.”
Het abonneebestand van Oude Paden bestaat uit iets meer dan 4000 mensen. De redactievoorzitter: „Dat is tamelijk uniek, ook in vergelijking met andere bladen. Maar veel groei zit er waarschijnlijk niet meer in. De verkoop van kerkhistorische biografieën en prekenbundels blijkt niet zo best te lopen. Er is sprake van een andere interessesfeer.”
Oudvaders
Een halfjaar geleden kwam het tijdschrift Oudvaders op de markt. Daarin worden oudvaders zelf via preken en geschriften aan het woord gelaten. Een verschil met Oude Paden, dat vooral biografisch materiaal publiceert. Het jubilerende tijdschrift oriënteert zich bovendien op de Afscheiding, terwijl Oudvaders de geschiedenis daar laat eindigen en zich vooral richt op de Nadere Reformatie.
„Van concurrentie bemerken we dus vrijwel niets”, geeft Florijn aan. „We kunnen goed naast elkaar bestaan. Al is er soms overlapping. De wortels van de Afscheiding liggen immers in de tijd daarvoor. In de tijd van de Afscheiding verscheen er een hausse aan geschriften van Theodorus van der Groe. Die horen erbij, mag je niet verwaarlozen.”
Kaarsenpitjes
Het citeren uit werken zelf wil Florijn meer gaan doen. Onder meer omdat de toevloed van geschikte stof tot schrijven wat vermindert.
De theologische variatie is echter niet heel groot, geeft hij aan. „Je kunt met 1834 als uitgangspunt lang niet zo veel opnemen als uit de tijd van de Nadere Reformatie. Dat hebben de twintigste-eeuwse theologen zelf ook aangegeven: „We zijn maar kaarsenpitjes bij het licht van de Nadere Reformatoren.”
Biografische werken zijn er voor de redactie van Oude Paden echter genoeg voorhanden.
Zaterdag houdt Oude Paden een jubileumdag in de Grote of Bartholomeüskerk in Schoonhoven. Het thema van de dag is ”Kerkelijk leven in de eerste helft van de twintigste eeuw”.