Zondagavond werd in het Spaanse Barcelona een grote internationale aids-conferentie geopend. Niet minder dan 15.000 mensen woonden de openingsceremonie bij. Een opening die met allerlei protesten gepaard ging. Protesten met name tegen de farmaceutische industrie, die medicijnen op de markt brengt die voor velen in de ontwikkelingslanden onbetaalbaar zijn.Het is immers in het armste werelddeel, Afrika, dat de besmettingsgraad met HIV/aids het grootst is. In zuidelijk Afrika is inmiddels al een kwart van de volwassen bevolking besmet, in sommige landen zelfs meer dan eenderde. Het overgrote deel van de aids-doden valt dan ook in Afrika.

De maatschappelijke gevolgen daarvan zijn niet gering. Veel kinderen raken op jonge leeftijd hun ouders kwijt. Bovendien is het aantal sterfgevallen hoog onder het beter opgeleide deel van de bevolking. Dat zijn juist de mensen in wie veel geïnvesteerd is qua scholing en training en die een belangrijke bijdrage zouden kunnen leveren aan de toekomstige ontwikkeling van hun land.

Nu geldt in veel gevallen dat de mensen die besmet zijn met het HIV-virus, daar zelf de schuld van zijn. Dat gezichtspunt is niet zonder betekenis, ook al wordt dat tegenwoordig graag verzwegen. Vrij seksueel verkeer geldt immers in veler ogen zo ongeveer als een mensenrecht.

Dat zwart Afrika een hoge besmettingsgraad heeft, terwijl in de islamitische landen het percentage aids-gevallen tot dusver laag bleef, hangt duidelijk samen met een verschil in seksuele moraal. Van aids en andere geslachtsziekten geldt dat het kwaad zichzelf straft.

Maar daarmee is uiteraard niet het laatste woord gezegd. Bovendien zijn er ook veel aids-slachtoffers (bijvoorbeeld vrouwen die door hun man besmet zijn) bij wie niet van eigen schuld gesproken kan worden.

Tot dusver is de medische sector niet echt succesvol geweest in het bestrijden van het HIV-virus, dat aids veroorzaakt. Verschillende aids-remmers zijn op de markt gebracht, maar inmiddels neemt de resistentie van het virus toe.

Daarbij komt dat de prijzen van deze medicijnen fors zijn. Zeker voor ontwikkelingslanden. De nog steeds doorgaande research die nodig is om deze medicijnen te ontwikkelen en te testen, is immers een kostbare aangelegenheid. De farmaceutische concerns willen die kosten eruithalen en liefst nog een aardige winst maken.

Dat is niet verkeerd, maar voor patiënten in arme landen (waar ook geen sprake is van ziekenfondsen) worden die medicijnen daardoor onbetaalbaar.

Nu zijn er inmiddels, door het ontduiken van de patenten, veel goedkopere varianten op de markt gekomen. Een aantal landen maakt daar gebruik van, maar de farmaceutische industrie blijft dwarsliggen. In Barcelona is dit een belangrijk punt van bespreking.

Voor de voortgang van de medische research is nodig dat de kosten royaal kunnen worden terugverdiend door de verkoop van de ontwikkelde medicijnen. De eisen van de markt en de geringe draagkracht van de meeste patiënten botsen hier op elkaar. Dat de prijzen voor HIV-remmers in de rijke landen hoog zijn, is tot daar aan toe, in de arme landen moeten echter andere prijzen gelden.

Overigens heeft het op de markt komen van HIV-remmers ook negatieve kanten. Gold aids voorheen zonder meer als een dodelijke ziekte, door het beschikbaar zijn van nieuwe medicijnen is dat anders geworden. Mensen nemen daardoor weer meer risico’s in hun seksuele gedragingen.

Voorlopig is de wereld nog niet van de aids-epidemie af. Integendeel, ook buiten Afrika (Azië, Oost-Europa) verspreidt de ziekte zich snel. In veel gevallen is het duidelijk eigen schuld wanneer men besmet wordt. Maar het is een ziekte die ook veel onschuldigen dodelijk treft.