Sommige Bijbelstudies nemen maar enkele teksten uit een Bijbelboek onder de loep. Ds. P. den Butter doet dat in zijn bespreking van de Filippensenbrief niet. Hij behandelt tekst voor tekst, geeft uitleg en trekt lijnen naar onze tijd. Bijbelkringen van vandaag mochten wensen dat dat bij alle Bijbelstudies gebeurde. Ds. Den Butter, christelijk gereformeerd emeritus predikant, geeft de achtergronden van de korte Filippensenbrief alle aandacht. Hij plaatst de gemeente van Filippi in historische context, met alle vreugden en zorgen. Tegelijk past hij de tekst praktisch toe op de lezer van 2006, door lijnen naar nu te trekken. Iets wat hard nodig is.

De predikant heeft grondig onderzoek gedaan. Hij schenkt tekst voor tekst uitgebreid aandacht, leest de grondtekst bijna woord voor woord en onbekende teksten en bepaalde Griekse woorden of Latijnse spreekwijzen zet hij concreet vanuit de tijd van Paulus over naar onze eigen tijd.

Zo belicht hij in hoofdstuk 3 de woorden „genade en vrede” vanuit hun achtergrond en trekt een lijn naar onze tijd. Hetzelfde gebeurt in hoofdstuk 6 met het woord „kennis.” En hoofdstuk 7 geeft inzicht in de Romeinse achtergrond van het woord oprecht, ”sincere.” ”Sine cera”, dat ”zonder was” betekent, brengt bij de onbetrouwbare kooplui die kapot porselein met was probeerden dicht te smeren. Je kunt dit boek bijna als een Bijbelverklaring gebruiken.

Verder komen personen uit de eerste christelijke gemeente goed uit: Timotheüs, Epafroditus, Euodia en Syntyche. Er is vanuit het geheel van de Schrift veel studie van de achtergronden van bepaalde teksten gemaakt. Ik denk aan de behandeling van Filippensen 2:5 en 6, waar ds. Den Butter nieuw licht geeft op de uitleg van het woord ”roof”. Dat „Christus Jezus (…) (het) geen roof geacht heeft Gode even gelijk te zijn” legt hij zo uit dat Christus „het Gode evengelijk zijn niet heeft willen vasthouden”, wat vanuit het Griekse grondwoord een zeer aannemelijke uitleg is. Zo heeft Christus zich vernederd. Zelf had ik dat verband nooit gelegd. Bij zijn uitleg heeft de schrijver de kerkvaders gebruikt.

De lezer krijgt niet alleen in de uitleg veel geboden, er is ook aandacht voor de Bijbelse leer. Bijbelse begrippen worden tot in de wortel ontleed en pastoraal toegepast. Vooral het leven van de heiliging krijgt aandacht. Daarbij staat de auteur stil bij Bijbelse begrippen als lijden, blijdschap en gemeenschap der heiligen. Hij geeft de heiligmaking in een leven in gemeenschap met de Heere een duidelijke plaats.

Tegelijk zien we dat de antinomiaanse dwalingen die in de gemeente Gods van nu leven ook de eerste christelijke gemeente al bedreigden. Een antinomiaan is iemand die meent dat een christen zich niet aan de morele wet hoeft te houden, omdat Christus de wet heeft vervuld.

Titel
Ds. Den Butter past in zijn Bijbelstudie de geloofsstukken steeds praktisch toe. Op die manier toont hij op een evenwichtige wijze aan hoe actueel de zaken die Paulus aan de orde stelt zijn. De wezenlijke dingen van gemeente-zijn komen aan de orde. De schrijver doet dat door telkens Schrift met Schrift te vergelijken. Hij stelt steeds de persoon en het werk van Christus vanuit het onderwijs van Paulus aan de orde.

De titel ”Kompas voor kolonisten” is al veelzeggend. Hij is vooral ontleend aan Filippensen 3:20: „Onze wandel is in de hemelen…” Duidelijk is dat de begrippen vreemdelingschap en toekomstverwachting daarbij alle aandacht krijgen. Op die vreemdelingschap in de roeping en de plaats van de christen in de samenleving wordt alle nadruk gelegd.

Bij de behandeling van deze brief geeft de schrijver aan het eind van veel hoofdstukken praktische wenken met het oog op het geloof en het staan in deze wereld. De auteur is duidelijk in gesprek met zijn lezers. Niet oppervlakkig, wel pastoraal en diepgaand.

Het boek leest gemakkelijk, omdat de brief in 55 kleine hoofdstukjes is opgedeeld. De korte hoofdstukjes met de duidelijke opschriften maken de uitleg van de brief nog meer leesbaar en inzichtelijk. Tegelijk kan de lezer er ontzettend veel uit leren. ”Kompas voor kolonisten” is geschikt voor persoonlijk meditatie en Bijbelstudie. Het zou ook goed te gebruiken zijn op Bijbelstudiekringen, al is het jammer dat gespreksvragen ontbreken. Dat is misschien iets voor een volgende uitgave.