De Onderwijsraad heeft advies uitgebracht aan minister Van der Hoeven van Onderwijs om het godsdienstonderwijs op de openbare basisschool anders te regelen. Tot op heden zijn de leerkrachten in dienst van een kerk of levensbeschouwelijke instelling. Het voorstel is om tot een landelijke organisatie te komen buiten de kerken en levensbeschouwelijke instellingen om, waarbij de minister er de voorkeur aan geeft deze leerkrachten in dienst te laten treden bij de openbare school.Als HGJB-commissie Godsdienst Onderwijs op de Openbare Basisschool waarderen wij in dit voorstel positief het ontstaan van een landelijke organisatie waarbij rechtspositie, salariëring en aansprakelijkheid van de leerkrachten gegarandeerd worden. Wel vragen wij ons een aantal zaken af. Hiervan hopen wij dat zij in verdere besprekingen en onderhandelingen aan de orde zullen komen.

Als eerste vragen wij ons af hoe het gaat met personen die al vele jaren het godsdienstonderwijs spontaan en onbezoldigd verzorgen, maar nu verplicht worden de opleiding tot leraar godsdienst te volgen. We hopen dat er een overgangsregeling komt voor deze zittende godsdienstleerkrachten zonder bevoegdheid. Dit omdat wij op de jaarlijkse studiedagen ervaren dat deze personen fantastisch werk verrichten. Velen zijn zeer bekwaam, maar niet of slechts gedeeltelijk bevoegd.

Inhoud
Een tweede punt betreft de vraag hoe uiteindelijk de verantwoordelijkheden gaan lopen over de inhoud van het vak. Wie bepaalt in de toekomst de inhoud van de lessen? We vrezen dat de inhoud mede bepaald kan worden door de schooldirecteur als de leerkracht in dienst komt van de openbare basisschool.

Een andere gedachte die opkomt heeft betrekking op de vraag of de openbare basisscholen de mogelijkheid hebben om het godsdienstonderwijs ’weg te bezuinigen’ als bijvoorbeeld het onderwijsbudget niet meer toereikend is. Hoe gaat de bekostiging in z’n werk bij deze nieuwe regeling? Hoe gaan de eventuele subsidiestromen lopen? Wie vult tekorten aan indien leerkrachten worden opgewaardeerd naar het salarisniveau van de school? Komt de leerkracht bijvoorbeeld (deels) ten laste van het formatiebudget, net als de andere ”vakleerkrachten”? Welke garantie hebben we dat er in de toekomst godsdienstonderwijs gegeven zal worden aan leerlingen van de openbare basisschool?

Tevens willen we erop wijzen dat artikel 51 van de Wet op het primair onderwijs aangepast zal moeten worden, omdat daarin wordt vermeld dat godsdienstonderwijs wordt gegeven door leraren die daartoe aangewezen zijn door kerkelijke gemeenten of plaatselijke kerken, of door rechtspersonen met volledige rechtsbevoegdheid die zich blijkens hun statuten het geven van godsdienstonderwijs ten doel stellen. Wij vragen ons af of op grond van dit artikel de genoemde constructie van de Onderwijsraad wel mogelijk is.

Schade
Concluderend willen we, gezien de genoemde voordelen, het plan zeker niet van tafel vegen. Wel spreken we de wens uit dat bovengenoemde aandachtspunten in de regeling meegenomen worden. In het bijzonder dat de invloed van de openbare basisschool niet te groot wordt en dat kerken en instellingen de mogelijkheid houden om godsdienstonderwijs op de openbare basisschool te verzorgen wanneer ouders of verzorgers van leerlingen dit wensen. Ten slotte moet het niet zo zijn dat de huidige godsdienstleerkrachten, bekwaam en/of bevoegd, schade zullen ondervinden van deze nieuwe regeling.

De auteur, hervormd predikant te Zalk, schreef deze bijdrage namens de HGJB-commissie Godsdienst Onderwijs op de Openbare Basisschool.