De vereniging bestaat 75 jaar, maar de oudste daltonschool, die in Den Haag, is al tachtig jaar. Daltonscholen groeien op dit moment in aantal, maar dat is niet altijd zo geweest. In de jaren zeventig leidde de vereniging zelfs een slapend bestaan. De komst van de basisschool, in 1995, betekende een revival. Van Hennik: „Basisscholen moesten vanaf dat moment meer rekening houden met niveauverschillen tussen leerlingen. Het daltononderwijs deed dat altijd al. Daarom besloten veel scholen zich bij ons aan te sluiten.”Daltononderwijs baseert zich op het gedachtegoed van de Amerikaanse pedagoge Helen Parkhurst (1886-1973). Zij runde als jong juffie een eenmansschooltje met veertig leerlingen. Door de nood gedwongen moest ze het lesrooster en de voorgeschreven leerstof loslaten. Ze liet de kinderen hun eigen leerprogramma’s maken en maakte hen zelf verantwoordelijk voor de resultaten. Haar rol was die van begeleider, coach. Het daltononderwijs was geboren.

Zowel basisscholen als scholen voor voortgezet onderwijs kunnen daltonschool worden. Ze dienen zich daarvoor aan te melden bij de Nederlandse Dalton Vereniging. Die stuurt enkele visiteurs langs, die na een dag onderzoek de school aanbevelingen geven om daltonschool te worden. Na vijf jaar komen de visiteurs terug. Is het onderwijs op de school niet ’dalton’ genoeg, dan volgt een hervisitatie. Wie slaagt voor de proef, mag het daltonbordje, hét bewijs van echtheid, naast z’n voordeur spijkeren. Scholen die hun predicaat laten versloffen, krijgen een waarschuwing of moeten hun daltonbordje weer inleveren.

Gemotiveerd
Net als op gewone basisscholen zitten daltonkinderen van dezelfde leeftijd bij elkaar in de klas. Maar binnen één groep wordt op verschillende niveaus lesgegeven. Zo kan een reken- of taalwonder in groep 4 voor die vakken leerstof krijgen op het niveau van groep 6. De leerlingen werken met taakbordjes. Daar staat op welke taken ze per dag of per week moeten doen. Ze bepalen zelf de volgorde, als het werk maar op tijd klaar is.

De leerlingen krijgen veel vertrouwen. Volgens Van Hennik heeft dat een heilzame werking op het pedagogisch klimaat op school. „Vertrouwen stempelt het gedrag van onze kinderen. Ze zijn gemotiveerd voor wat ze doen. Daarmee voorkomen we problemen zoals agressie en geweld. Ik durf zelfs te verdedigen dat daltonscholen een probaat middel tegen agressie zijn.”

Verschillende kenmerken van daltononderwijs komen terug in het studiehuis in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Van Hennik: „Dat hebben ze van ons afgekeken. Serieus. Het boegbeeld van het studiehuis, Clan Visser ’t Hooft, heeft veel op met daltononderwijs.” Dat het studiehuis inmiddels voor niet alle leerlingen een succes blijkt te zijn, ligt volgens Van Hennik aan de invoering ervan. „Scholen moesten abrupt overschakelen. Veel leraren zijn nog steeds niet gewend aan hun nieuwe rol als begeleider.”

Liberaal
Daltonscholen hebben de naam van elitescholen. Volgens Van Hennik klopt dat niet meer. „Afhankelijk van de plaats waar de scholen staan, variëren ze qua samenstelling. We hebben daltonscholen die volledig wit zijn, maar we hebben ze ook waar (is0(

50 procent van de leerlingen zwart is.” Daltononderwijs is niet levensbeschouwelijk gebonden, stelt Van Hennik. „We hebben openbare, rooms-katholieke en protestants-christelijke scholen in ons bestand. Maar ik geef toe dat het daltongedachtegoed het meest past bij een liberale levensbeschouwing. Hoewel: een van onze uitgangspunten is vrijheid in gebondenheid. Schrijft Paulus daar niet over in de Bijbel?”(is2m(

Leuk nieuws in het jubileumjaar van de Nederlandse Dalton Vereniging is de benoeming van de eerste lector daltononderwijs, de pedagoog dr. Piet van der Ploeg. Hij gaat per 1 september van start aan de hogeschool in Deventer. Op een nader te bepalen datum in september zetten alle daltonscholen in Nederland hun deuren open voor het publiek. Het is duidelijk: de jubilaris blaakt van zelfvertrouwen. Van Hennik: „Daltononderwijs is een manier van leven die niet meer overgaat.”